Maayke Fluitman is apotheker en eigenaar van care2create en de SelfCareFactorY.com. Haar focus ligt op het adviseren en ontwikkelen van diensten en producten op het gebied van self care, wellness en healthcare.
”Een Zwarte Zwaan”, volgens Nassim Nicholas Taleb, de Libanese statisticus en auteur, is een extreme, onverwachte, niet te voorziene gebeurtenis, met een enorme impact. In een wereld van slechts witte zwanen voorziet niemand het bestaan van een zwarte zwaan. Sterker nog, niemand kan het bestaan ervan bedenken.
De mogelijke impact van een virus op onze gezondheid en dagelijks leven was echter wel voorspelbaar. Het risico op epidemieën en pandemieën kennen we al jaren en hoewel dit aan verschillende tafels onderwerp van gesprek is, lijken we als westers land nu toch te zijn overvallen dat het ook óns daadwerkelijk kan treffen. Dit virus is geen Zwarte Zwaan maar een Witte. We wisten alleen niet hoe en wanneer het ons zou treffen.
Nassim Taleb waarschuwde in 2007 al voor deze Witte Zwaan: ‘Ik zeg niet dat we de globalisering moeten stoppen of reizen belemmeren. We moeten alleen bewust zijn van de neveneffecten en de afwegingen. Weinig mensen zijn dat. Ik zie de risico’s van een heel vreemd en acuut virus zich over onze planeet verspreiden.’
Preventief denken en systemen bouwen om, nog niet bestaande situatie te teckelen lijkt echter, zowel voor de gezondheidszorg als voor de economie, een te complexe opgave. Investeren in iets wat misschien nooit gaat gebeuren lijkt te botsen met het lean opzetten van processen waarbij alle ongebruikte ruimte geëlimineerd wordt en alle protocollen zo star uitgewerkt zijn om ‘lucht’ in het systeem te verminderen en capaciteit maximaal ter benutten.
Ons streven naar optimalisatie, efficiency en het voorkomen van wanorde en onzekerheid, heeft een wereld gecreëerd die star en rigide is. Protocollen en processen houden dit bolwerk overeind, tot een virus ons pad kruist…
Taleb beschrijft in zijn boek Antifragiel dat we, omdat de toekomst onvoorstelbaar is een systeem nodig hebben dat zowel rigide als flexibel is. Risico’s en onzekerheden dienen vaste onderdelen van processen te zijn. In plaats van het doelgericht elimineren moeten we er voor kiezen deze te integreren in ons handelen. Net zoals bij de constructie van gebouwen rekening gehouden wordt met de kracht van de onvoorspelbare natuur, zullen ook wij moeten werken aan het opnemen van flexibiliteit en onwaarschijnlijkheden in ons professioneel handelen.
Het corona virus leert ons niet alleen waartoe we met elkaar in staat zijn, maar hopelijk ook dat streven naar zekerheid, procesbeheersing en centralisatie ons in de weg zit in een wereld waarin de natuur toch altijd sterker blijkt dan wij mensen.
De robuustheid van ons gezondheidsstelsel en daaruit volgend de kwaliteit van ons leven is gebaat bij een systeem dat opgewassen is tegen schokken en stress en dat daardoor kan groeien om de volgende komst van een Zwarte of Witte Zwaan te doorstaan.
Dit virus dwingt ons geneesmiddelen en vaccins te ontwikkelen, ik hoop van ganser harte dat het ons ook dwingt opnieuw te kijken naar de huidige structuren en processen en ons helpt een toekomstbestendige antifragiele gezondheidszorg vorm te geven.
Witte én zwarte zwanen zie ik toch het liefst op het water.
