Wetenschap is, kort door de bocht en zonder de nodige nuance: bewijzen. Wetenschappelijk bewijs bevestigt of ontkracht een theorie. De apotheker in mij kan deze heldere indeling van verificatie of falsificatie zeker waarderen. Zolang we onze professie uitoefenen binnen de muren van de wetenschap is alles duidelijk. Een theorie is bewezen en daarmee, per definitie, geloofwaardig. Complexer wordt het als we deze opgedane kennis toepassen buiten de muren van de universiteiten en onderzoeksinstituten. In de dagelijkse praktijk worden we overspoeld door een variëteit aan interpretaties van bewijs en deskundigheid. Buiten de muren van de wetenschap is wetenschappelijk bewijs niet langer de enige waarheid en verliest het een deel van haar geloofwaardigheid. Dat dit gevolgen kan hebben voor onze gezondheid bewijst de publieke discussie over nut of gevaar van vaccineren.
De overheid heeft uitgevers verzocht ‘anti vaccinatie publicaties’ niet meer prominent op hun website te vermelden en heeft een heuse ‘vaccinatie alliantie’ in het leven geroepen, met als doel de communicatie over vaccineren te verbeteren. En hoewel communiceren in onze tijd de oplossing lijkt voor ieder probleem, denk ik niet dat enkel beter communiceren de vaccinatiegraad weer snel zal doen stijgen. Ergens in het proces van kennisopbouw en wetenschappelijke onderbouwing zijn we vergeten stil te staan bij de ontvanger van de boodschap. Wetenschappelijke bewijs alleen is niet meer voldoende om vertrouwen in de boodschap mee te geven.
Met de toegenomen beschikbaarheid van informatie is niet alleen de hoeveelheid kennis toegenomen, maar ook de individuele vrijheid om te kiezen voor wat te geloven en wat niet. En deze waarheid heeft maar één fundament. En dat is niet bewijslast, maar vertrouwen. Niet het vertrouwen in data en feiten, maar vertrouwen in de brenger van de boodschap. Wanneer we dus op zoek gaan naar hoe we het geloof van het individu in de bestaande kennis en kunde van de gezondheidszorg kunnen versterken, dan zal het opnieuw en beter formuleren van de boodschap geen blijvend effect hebben. De onderliggende (onderzoeks-)vraag moet volgens mij dan ook zijn hoe het verloren (blinde) vertrouwen in wetenschap en zorg omgezet kan worden in een gefundeerd en begrijpelijk vertrouwen in kennis en expertise.
Het probleem van de dalende vaccinatiegraad, waardoor bacteriën en virussen terrein winnen ten koste van onze gezondheid, is een duidelijk signaal dat er meer van ons verwacht wordt dan het opstellen van een nieuw communicatieplan met betrekking tot wetenschappelijke feiten.
Vertrouwen is een concept dat niet te verwerken is in een geneesmiddel of in een therapie maar wat we vorm zullen moeten geven in onze eigen dagelijkse omgang met de patiënt en in onze rol in de maatschappij.
Een juiste dosis vertrouwen draagt uiteindelijk bij aan ieders gezondheid.
Column: Maayke Fluitman (Maayke Fluitman is apotheker en eigenaar van care2create en de SelfCareFactorY.com. Haar focus ligt op het adviseren en ontwikkelen van diensten en producten op het gebied van self care, wellness en healthcare.)
