Welk beeld hebben de politieke partijen van de openbare farmacie in Nederland? FarmaMagazine zet in een aantal edities steeds twee partijen en hun visies naast elkaar. In deze editie de laatste twee: Anne Mulder van de VVD, die als liberaal op dit moment geen grote rol voor de overheid ziet weggelegd in de discussie over de toekomst van de openbare farmacie. En Tunahan Kuzu van de PvdA, die vindt dat het preferentiebeleid actief moet worden voortgezet.
Coalitiepartijen VVD en PvdA hebben duidelijk hetzelfde beeld bij de vraag wat de meerwaarde is van de openbare apotheek. Dat is primair de zorgverlenende taak, vinden zoals Kuzu als Mulder. “Ik zie die toegevoegde waarde heel duidelijk”, zegt Mulder. “Ik zie die bijvoorbeeld bij het ontslag van de patiënt uit het ziekenhuis, in medicatiebewaking bij chronisch zieken en bij de bewaking van therapietrouw. Tijdens de werkbezoeken die ik aan apotheken afleg zie ik ook dat ze die rol spelen.”
Belangrijke rol
Kuzu plaatst een kritische kanttekening: “Hoewel de zorg centraal hoort te staan, zie je dat het in het publieke debat steeds weer over geld gaat en over de rol van de openbare apotheker als koopman. Daar zijn de apothekers ook deels zelf verantwoordelijk voor, als ik kijk naar de berichtgeving van de KNMP. Daarin gaat het veel meer over geld dan over de inhoud van het vak. Terwijl de apotheek nu juist zo’n belangrijke rol kan spelen in voorlichting aan de patiënt. Niet alleen over zaken als medicatiebewaking, compliance en bijwerkingen trouwens, maar ook over het preferentiebeleid.”
Goud geld
Moet de overheid zich dan ook bemoeien met de vraag of zorgverzekeraars de openbare apotheken voldoende belonen voor de geleverde zorgprestaties? “Minister Edith Schippers laat de discussie hierover niet helemaal aan het veld over”, zegt Mulder. “Ze heeft twee verkenners aangesteld die de ontwikkelingen in de openbare farmacie hebben onderzocht en haar hierover geadviseerd hebben. Zo’n duwtje in de rug kan helpen, maar ik vind dat apothekers en zorgverzekeraars eerst zelf aan zet zijn om hieruit te komen. Daarop moeten we als overheid niet willen ingrijpen, want dan gaan we op de stoel van de zorgverzekeraars zitten. De verkenners kunnen een rol spelen om de partijen uit de loopgraven te halen en weer in gesprek te brengen met elkaar. Maar buiten dat moeten wij op onze handen blijven zitten en geen rol willen spelen in de onderhandelingen tussen de zorgverzekeraars en de apothekers. In het verleden verdienden apothekers goud geld. Dat is met het preferentiebeleid beslist anders geworden, maar ik heb niet de indruk dat het water hen aan de lippen staat. Van faillissementen hoor ik weinig. En het preferentiebeleid heeft ons heel veel gebracht. De besparing die het heeft opgeleverd – zo’n 800 miljoen euro – is winst voor de verzekerde en voorkomt dat het basispakket moet worden verkleind. Bovendien geeft het de patiënt een keuzemogelijkheid. Het is dus niet aan ons als politiek om te bepalen of dit beleid zijn grenzen bereikt heeft. Het is aan de zorgverzekeraars om goede zorg in te kopen voor een scherpe prijs, uit naam van hun verzekerden.”
Noorse model
Er is ook geen reden om nu de teugels te laten vieren, vindt Kuzu. “We moeten kritisch blijven kijken naar wat we aan de zorg uitgeven”, zegt hij. “Het preferentiebeleid heeft al voor een enorme besparing op de zorgkosten gezorgd en daarin zit beslist nog meer ruimte. Kijk maar naar het Noorse model voor het berekenen van de geneesmiddelprijzen. Ze kijken daar naar tien referentielanden en nemen het gemiddelde van de drie landen die de laagste prijs vergoeden als de maximumprijs. Die slag kunnen wij ook nog maken. Net zoals we meer kunnen doen om verspilling van geneesmiddelen tegen te gaan. De bodem in de besparingen op de openbare farmacie is nog niet bereikt. De wereld van de openbare apothekers is veranderd. De schaalvergroting heeft ervoor gezorgd dat ze goed kunnen renderen met de marges die heden ten dage gelden. De marktwerking heeft hier dus zijn werk gedaan en dat is goed voor de patiënt. Wel vinden we dat er meer duidelijkheid moet komen in de contractering. Vanaf 2014 moet helder zijn wat het all-in contract inhoudt, welke prestaties er wel en niet onder vallen.”
Bureaucratische staatsgezondheidszorg
In het recente voorstel van SP-Kamerlid Henk van Gerven om in de openbare farmacie de zorg en de distributie van elkaar te scheiden zien beide partijen niets. “Ik ben daar niet voor omdat dit zou betekenen dat we weer een bureaucratische staatsgezondheidszorg krijgen”, stelt Mulder. “Ik zie liever aanbieders die zich innovatief opstellen.” En Kuzu zegt: “Je moet geen twee entiteiten willen creëren in één organisatie.”
Ook in het voorstel van Bogin – om het gemiddelde van alle generieke geneesmiddelen te vergoeden en de patiënt te laten bijbetalen voor generieken waarvan de prijs boven dit gemiddelde zit – ziet Kuzu niet de meerwaarde. “Dat is eigenlijk een heel gek idee”, zegt hij. “Het zou immers betekenen dat de geneesmiddelvoorziening duurder wordt voor de verzekerde. Die schiet daar niets mee op.” Mulder ziet er naast de nadelen wel één potentieel voordeel van. “Het zou de patiënt prijsbewuster kunnen maken”, zegt hij. “Maar ook hier geldt: dit is niet aan ons maar aan de zorgverzekeraars.”
Doemdenken
Aan de waarschuwing van Ed Brouwer, specialist in contracten tussen zorgverzekeraars en apothekers, hebben beiden geen boodschap. Brouwer stelde recent dat 2014 een historisch slecht jaar dreigt te worden voor de openbare farmacie. “Van Rik van der Meer, voorzitter van de KNMP, hoor ik juist dat de contracten min of meer hetzelfde blijven”, zegt Mulder. “Ik vraag me dus af of het een reëel probleem is dat hij schetst. En nogmaals: ik zie ook niet ineens veel faillissementen van openbare apotheken.” Kuzu voegt hieraan toe: “Met dit soort uitspraken heb ik niets, ik hou niet van doemdenken. Het is nog niet eens 2014. En er is nog steeds heel veel mogelijk in deze branche. Ik zie ook apotheken die zich aanpassen aan de nieuwe tijd en die het heel goed doen. Het kan dus echt wel.”
VVD: Op de handen zitten
De VVD heeft op dit moment geen concrete acties op de agenda staan die gevolgen kunnen hebben voor de openbare farmacie. “Ik spreek met de betreffende partijen”, zegt Anne Mulder. “Recent nog had ik een avondbijeenkomst met de KNMP, de Vereniging van Jonge Apothekers en Bogin over de openbare farmacie. Interessant om van die partijen te horen hoe het veld zich beweegt. Maar ik zit op mijn handen. Soms jeuken die en wil ik meedoen in de discussie, maar ik weet dat ik dat niet moet doen. Het is aan de openbare apotheken en de zorgverzekeraars om het beleid voor de komende periode uit te stippelen, niet aan de politiek.”
PvdA: Zorgen dat de prijs voor de patiënt transparant is
“De patiënt moet duidelijkheid hebben over de prijs die hij betaalt voor zijn geneesmiddelen”, zegt Tunahan Kuzu. Hij heeft namens zijn partij een initiatiefwet ingediend om de Wet Geneesmiddelenprijzen aan te scherpen. Dit zou volgens hem mogelijk maken om jaarlijks honderden miljoenen euro’s te besparen. Die maximumprijs van geneesmiddelen wordt nu gebaseerd op de gemiddelde prijzen van vergelijkbare geneesmiddelen in vier landen. Kuzu pleit voor het Noorse model, waarin geen vergelijking wordt gemaakt met vier landen maar met tien, en waarbij de maximumprijs voor receptgeneesmiddelen wordt vastgesteld op basis van het gemiddelde van de drie laagste prijzen in deze landen.
