Ieder jaar dompelt hij zich onder in een sector om zo de toekomst in kaart te brengen. Enige tijd terug was de zorg aan de beurt. Zorgverzekeraar Achmea en pensioenfonds PGGM maakten het mede mogelijk dat hij een jaar lang de zorg bestudeerde. Dat leidde tot het boek ‘De toekomst van gezondheid’, talloze lezingen in het land en optredens op radio en TV. Volgens Adjiedj Bakas zal de zorg ingrijpend veranderen: de zorg wordt 70 procent goedkoper, 90 procent van de kankerpatiënten geneest en 3D-printers maken organen op maat.
Maar eerst moeten we even door de crisis. De crisis in het land duurt nog wel even. Pas na 2014 zal er weer wat meer lucht komen. En apothekers moeten zich realiseren dat niet alleen zij zitten in de hoek waar de klappen vallen. Van de gehele zorg tot de detailhandel, van piloten tot architecten, in alle sectoren gaat het slecht. “De crisis in de jaren tachtig duurde een jaar of 12. Dat zal nu ook het geval zijn. Pas tegen 2014 zal het weer wat beter gaan. En laten we eerlijk zijn: we hadden het allemaal ook heel erg goed. Iedereen een eigen huis en twee auto’s en drie keer per jaar op vakantie, het kon niet op. Dat kon ook niet zo doorgaan.”
De farmacie wordt wel erg hard getroffen.
“Door mijn werk kom ik in diverse sectoren. En iedereen klaagt dat het slecht gaat. Dus apothekers zijn echt geen uitzondering. Natuurlijk is het hard als je eigen sector wordt gesaneerd en er apotheken sluiten. Mijn apotheek in de Ceintuurbaan in Amsterdam is ook gesloten. Ik kreeg een brief waarin stond dat de huur van het pand te hoog was en dat door overheidsmaatregelen de zaak financieel niet meer overeind te houden is. Dat is pijnlijk, zeker voor de getroffen apotheker. Maar in de buurt zitten nog altijd drie andere apotheken waar ik naar toe kan. Dus de patiënt zal er weinig van merken.”
Dus de sanering gaat nog wel even door.
“Dat verwacht ik wel. Maar zorg zal altijd nodig zijn. We worden grijzer en ouder, maar we hebben een steeds betere conditie. Over een aantal jaren gaat niemand meer dood aan kanker. Chronische patiënten hebben nog steeds medicatie nodig. De manier waarop de medicatie gemaakt en toegepast gaat worden zal echter drastisch veranderen. En daar liggen grote kansen voor de apotheker.”
Welke kansen ziet u?
“De manier waarop medicatie wordt gebruikt zal veranderen. In plaats van een pil krijgen chronische patiënten een kies in het gebit, gevuld met medicatie die gedoseerd vrijkomt in het lichaam. Patiënten met een dergelijke kies zijn 100 procent medicatietrouw. Tel uit je winst. Dat is geen toekomstmuziek, het apparaat is al ontwikkeld. De apotheker kan daarbij een belangrijke rol spelen. Straks gaat de patiënt voor een nieuwe vulling en medicatie voor twee dagen of een week naar de apotheker. Daarnaast verwacht ik dat de farmaceutische industrie zich steeds meer zal terugtrekken als ontwikkelaar en producent van geneesmiddelen. Ontwikkelen van medicatie kost te veel geld en de industrie zal dan ook veranderen in beleggingsbedrijven. Gevolg daarvan is dat apothekers weer zelf geneesmiddelen gaan produceren. Eigen bereidingen zijn de laatste jaren weliswaar voor het grootse deel uit de praktijk van de apotheker verdwenen, met de komst van de 3D-printer maakt de apotheker zelf weer geneesmiddelen. Maar dan op een efficiënte manier.”
De apotheker als operator.
“3D-printen is sterk in opkomst. Het zijn ingewikkelde apparaten die vragen om deskundig gebruik. Op termijn zal de 3D-printer ook organen printen. Artsen verwachten zo’n 70 procent van de lichaamsonderdelen te kunnen printen met behulp van DNA. Stel je voor dat de patiënt met hartfalen zijn stamcellen inlevert bij de apotheek, die zet ze op kweek en een week later rolt er een nieuw hart uit de printer. De apotheker stuurt het hart naar de chirurg en die zet het hart op zijn plaats. Of denk aan een apparaat dat lichttherapie, micro-stroom en magneetveld combineert en zo het zelf genezend vermogen van de patiënt herstelt en problemen als een te hoge bloeddruk oplost. Dat apparaat is al op de markt, is ontwikkeld door een bioloog in Arnhem en wordt al gebruikt door apothekers in Duitsland. Maar nog niet in Nederland. In plaats van zijn bloeddrukverlager gaat de patiënt voor dat apparaat naar de apotheek. Met al deze kansen komt er een nieuw business model voor de apotheker in zicht: niet meer het leveren van medicatie maar het leveren van oplossingen voor patiënten.”
Domeindenken
En dat allemaal in samenwerking met huisartsen en andere zorgverleners in de eerste lijn. De zorg hoort in zijn ogen namelijk dicht bij de patiënt. En het ziekenhuis is er alleen voor de ‘moeilijke’ gevallen. De diagnostiek hoort in zijn ogen dan ook thuis in de eerste lijn. Maar hoe zit het dan met het domeindenken waarmee de zorgverleners het eigen territorium afbakenen? “Zorgverleners hebben niet door dat patiënten hun eigen weg wel vinden in de zorg. Patiënten gaan zich verenigen in coöperaties en zoeken zo naar de beste oplossing voor hun gezondheidsprobleem. Straks bestellen patiënten die willen sterven via een webshop zelf een pil waarmee ze rustig kunnen gaan. Daar is geen arts meer voor nodig. Die ontwikkeling gaat voorbij aan artsen, ze zien het niet. Liever houden artsen onder het mom van ethisch verantwoorde zorg de patiënt die heeft aangegeven te willen sterven nog zo lang mogelijk in leven. Een patiënt die een jaar langer leeft levert de zorg immers 1 miljoen euro op.”
Terug naar de apotheek. Volgens Bakas zijn er dus legio kansen voor de apotheker. “Ik was onlangs bij de directie van supermarkt Jumbo. Die willen de grootste apotheek van het land worden. Niet met medicijnen maar met de gezondste producten. Minder suiker in voedsel levert nu eenmaal minder diabetespatiënten op. Mediq heeft nu een afhaalbalie in de supermarkt geopend. Een slimme zet. Ik verwacht dan ook dat er meerdere afhaalbalies of apotheken in supermarkten zullen komen. Apothekers in nood zouden dan ook eens met de supermarkt moeten gaan praten. Want misschien sluit je dan wel je apotheek maar open je een locatie in een supermarkt.”
De apotheker bestaat niet meer
“De standaard apotheker bestaat niet meer. De ene apotheker maakt medicatie op maat met een 3D-printer, de ander heeft een vulstation voor medicatiekiezen en weer een ander heeft een afhaalbalie in een supermarkt. Hoezo zijn er geen kansen?”
Wat kan de farmacie nu al doen?
“Oudere apothekers kunnen even terugdenken aan de crisis van de jaren tachtig. Ook toen was de economie ziek. En als je ziek bent moet je uitzieken. Denk nu al na waar je kansen liggen. Ga het gesprek aan met die tandarts die nu bezig is met de medicatiekies. Stel je open voor nieuwe ontwikkelingen als 3D-printen. Maar houd er ook rekening mee dat er apotheken gaan sluiten. Dat is nu eenmaal de harde realiteit.” ❦
Bakas voor een habbekras
Ook geïnteresseerd in de visie van trendwatcher Adjiedj Bakas? In zijn boek de Toekomst van de gezondheid geeft hij een helder beeld van wat ons te wachten staat. Lezers van FarmaMagazine krijgen een fikse korting op het boek en betalen geen €24,95 maar slechts €9,95. Ga daarvoor naar www.bakas.nl/tvgactie en vul de actiecode in: Farma2013
