In de jaren vóór het preferentiebeleid en de economische crisis waren apotheekovernames aan de orde van de dag. Jonge farmaceuten kregen relatief makkelijk een lening bij de bank, kochten een apotheek en gingen aan de slag.
Maar onzekere tijden zorgden ervoor dat het aantal overnames drastisch daalde. De afgelopen tijd lijkt de markt weer wat aan te trekken. Merken de spelers in de markt dat ook? Is de markt erg veranderd? Zijn er nog steeds kansen voor jonge apothekers? We vroegen het aan een paar grote ketens en bemiddelingsbureau’s.
Aan het woord zijn Christiaan van der Velde van Mediq,
Fred Snijder van Escura, Johan Heuker van Noord Negentig, Kees Westdorp van BDO en Martin Favié van VvAA.
Is de overnamemarkt zich inderdaad weer aan het stabiliseren na de onzekere periode?
Johan Heuker: “De markt blijft lastig. De teruglopende marges maken creatief ondernemerschap tot een vereiste om succesvol de eerste jaren door te komen. Schril contrast is dat oudere apothekers het verlenen van zorg belangrijk vinden, terwijl de jonge generatie vooral de grote zorg heeft de apotheek open te houden.”
Christiaan van der Velde: “De financiering van apotheekovernames blijft een probleem; banken verstrekken maar beperkt leningen en het apotheekrendement is fors gedaald ten opzichte van vroeger. Maar: het aanbod zal wellicht weer stijgen doordat eigenaren die vanwege de slechte markt de afgelopen jaren gewacht hebben, toch de wens of noodzaak hebben te verkopen.”
Kees Westdorp: “Er is in onze ogen altijd sprake geweest van voldoende vraag en aanbod. Voorheen lag het geld op straat; de banken financierden alles. Dat was ook geen gezonde situatie. Tegenwoordig financieren de banken ook nog wel, als je maar een goed verhaal hebt. Dat geldt voor elke onderneming.”
Fred Snijder: “In 2011 zijn er niet veel apotheken van eigenaar gewisseld. Het lijkt erop dat de markt nog redelijk vastzit, hoewel het aan het einde van het jaar toch een beetje op gang leek te komen. Wijzelf hebben 12 apotheken erbij; 6 in volledig eigendom en 6 nieuwe franchisers. Dus er is wel degelijk een markt voor goede, sterke apotheken.”
Martin Favié: “Ook in 2011 zijn er overnames geweest. We hebben niet het gevoel dat de markt ‘vastzat’. Natuurlijk is het aantal overnames wel gedaald; veel apothekers werken nu langer door, waar ze in het verleden vaak eerder stopten vanwege de hoge verkoopsommen.”
Is de markt erg veranderd?
Martin Favié: “De markt is veranderd. Je kunt ook zeggen dat de aankoopsommen nu ‘normaler’ zijn. Sommige apothekers wachten nog steeds af of de oude situatie terugkomt. Zeg nooit nooit, maar die apothekers moeten zich realiseren dat resultaten op korte termijn niet zullen leiden tot hoge overnamesommen. Desondanks kun je nog steeds een gezonde apotheek runnen.”
Christiaan van der Velde: “De winst van een apotheek is sinds het preferentiebeleid drastisch gedaald. Je zou kunnen zeggen dat qua goodwill-waardering de ‘lucht’ uit de markt is. Het niveau van de goodwill ligt dus nu veel lager dan vroeger.”
Johan Heuker: “Door gewijzigde regelgeving zie je steeds meer dat financiers willen dat de verkopende partij ook medefinancier wordt van de overnemende partij. Ze moeten een deel van de koopsom (achtergesteld) in de onderneming achterlaten om zodoende de overnameprijs gefinancierd te krijgen.”
Fred Snijder: “De prijs voor een apotheek is grofweg gehalveerd. Toch gaat het nog steeds om een respectabel bedrag. Je zou zelfs kunnen zeggen: een normaal bedrag.”
Kees Westdorp: “Tijden veranderen, vraag en aanbod stijgen en dalen, maar de situatie is niet veel anders dan vroeger. Vooral de wijze van financieren is veranderd. Maar het mag niemand bevreemden: wat er in de farmacie gebeurt, is niet anders dan in het MKB. Ook de farmacie heeft last van crisis, bezuinigingen en onzekerheid. Het is de wereld waarin we nu leven.”
Zijn er weer kansen voor jonge apothekers?
Martin Favié: “Het is voor jonge apothekers lastiger geworden om te beginnen. Maar voorheen was het ook niet makkelijk; de hoge aankoopsommen konden zij ook toen niet rondkrijgen omdat zij starter waren. Net als jonge starters op de huizenmarkt niet zomaar veel kunnen lenen. Maar, wanneer een jonge apotheker genoeg ondernemingszin, kwaliteit en enthousiasme bezit, is overname nog wel degelijk mogelijk. Tegenwoordig moet je dan wel denken om te beginnen met een gedeeltelijke overname, waarbij de verkopende partij vaak nog een belang blijft houden.”
Kees Westdorp: “Het is niet moeilijker voor een jonge apotheker om te starten dan vroeger. Je moet alleen wel een goed plan en ondernemingszin hebben. Dat laatste missen we nog weleens bij de jonge generatie. Je moet bereid zijn risico’s te nemen, te verhuizen als dat nodig is. Maar het past in de tijd dat men tegenwoordig liever een baan met vast salaris heeft. Daarom is het soms moeilijk om een geschikte kopende partij te vinden.”
Christiaan van der Velde: “Kansen zijn er, hoewel banken moeizaam financieren. Een eigen zaak kan echter ook door een deelbelang te hebben in een bestaande apotheek. Als apotheker combineer je dan het lokale ondernemerschap met de kracht van een sterke partij, bijvoorbeeld Mediq. Wij merken in deze markt dan ook veel animo voor ons participatiemodel.”
Johan Heuker: “Het toekomstperspectief is in onze ogen niet eenvoudig. Het is lastig voor apothekers om de exploitatie op een dusdanig niveau sluitend te krijgen, dat aan alle verplichtingen kan worden voldaan. Toch is er, in nauwe samenwerking met de financier en groothandel en met behulp van gezond verstand, in veel gevallen wel een oplossing te vinden.”
Fred Snijder: “Banken zijn een stuk kritischer geworden, dus heb je als jonge apotheker meer overtuigingskracht nodig om een lening te krijgen. Je moet een goede ondernemer zijn met een goed plan. Daar is op zich niets mis mee. En wanneer je aan de slag kunt, is er nog genoeg te verdienen in deze sector.”
Conclusie
Hoewel niet alle geluiden eenstemmig klinken, kan voorzichtig geconcludeerd worden dat de markt in beweging is. Alle partijen verwachten de komende tijd meer overnames doordat afwachtende apothekers nu – door wens of noodzaak – over zullen gaan tot verkoop. En hoewel de prijzen fors gedaald zijn, banken bijna alleen nog financieren als er een tweede geldstroom is en de wijze van overname is veranderd, lijken er ook nog kansen te zijn voor jonge apothekers.
Dit is een artikel uit FarmaMagazine nr. 4 2012
Tekst: Arjan Jonker
