“De apotheker in de huisartsenpraktijk en zorgverleners die met één patiëntendossier samenwerken: dat zou een model zijn waarmee we in de toekomst kwaliteit en efficiency in de zorg kunnen realiseren.”
Mieke Sandino zet met zo’n uitspraak een paar stappen vooruit. “De vraag is dan natuurlijk hoe we de zorggelden met dit model eerlijk kunnen verdelen. Want apothekers leveren nu veel zorg die eigenlijk niet vergoed wordt.” De Directeur Farmacie van Zorgapotheek Nederland (ZAN) filosofeert in haar ‘eigen’ SAL-apotheek Segbroek aan de Haagse Laan van Meerdervoort over de rol van de apotheker in de komende jaren. Over een toekomst waarin de apotheker zijn rol als zorgverlener verder heeft ingevuld, als de zorgverzekeraars hem hiertoe de kans geven. “Maar verder moeten we naar het heden kijken. Segbroek, de apotheek die ik dertien jaar mocht leiden, behoort met 34 medewerkers tot de grotere apotheken. We zijn elke dag van 08.00 tot 22.00 uur open. Aanvankelijk waren we bij afwezigheid van een dienstapotheek zelfs een 24 uurs apotheek, maar daarmee zijn we in 2006 gestopt.”
Geïntegreerde zorg
De naam Zorgapotheek Nederland zal niet toevallig gekozen zijn. “Sinds de oprichting in 1978 staan de SAL-apothekers bekend om hun zorginhoudelijke gedrevenheid. Was het aanvankelijk de Stichting Apothekers in Loondienst, met veelal apothekers die werden gedetacheerd bij gezondheidscentra, sinds het eigendom van apotheken is vrijgegeven, staat de groep van 13 apotheken en 19 apothekers voor Service, Aandacht en Lage kosten.” In 2007 is de samenwerking aangegaan met de eerstelijns organisatie Arts en Zorg, teneinde vanuit gezondheidscentra geïntegreerde zorg te kunnen bieden. Die samenwerking werd in 2011 omgezet in een joint venture.
Ketenzorgprogramma’s
ZAN en Arts en Zorg delen inmiddels een hoofdkantoor in Utrecht. Mieke Sandino is als Directeur Farmacie lid van het managementteam, waarin een medisch directeur, een ICT directeur, een financieel directeur, een operationeel manager en een HRM manager zijn opgenomen. Algemeen directeur is Amon van den Borg. Het hoofddoel van de organisatie is het bieden van geïntegreerde zorg vanuit een nauwe samenwerking tussen huisartsen, fysiotherapeuten, apothekers en zorgverleners in de basis-ggz. De zorg wordt vanuit de vraag van de patiënt georganiseerd en voor chronische aandoeningen als diabetes, CVRM en COPD zijn ketenzorgprogramma’s ingericht. In gezondheidscentra worden die met de GEZ-module gecontracteerd. De medicatie valt hier echter buiten.
Innovatie met zorgtaken
Mieke Sandino, sinds een half jaar Directeur Farmacie, beseft dat de gescheiden financiering van de geïntegreerde zorgprogramma’s en de farmacie de samenwerking niet vereenvoudigt. “Uiteraard participeren wij met de apotheken zoveel mogelijk in deze programma’s. Onze apotheek Segbroek zit weliswaar niet in een gezondheidscentrum, maar de vestiging van Arts en Zorg zit om de hoek: de lijntjes zijn kort. De geïntegreerde zorg heeft de toekomst. Tegelijk ontwikkelen we in de SAL-apotheken initiatieven waarin de toegevoegde waarde van de zorgtaken van de apotheker tot uitdrukking komt. De apothekers zijn bij ons dan wel in loondienst, maar kennen geen 9.00 – 17.00 mentaliteit. De betrokkenheid is groot, een niet vergoed thuisbezoek is nooit te veel gevraagd en we organiseren de FTO’s maandelijks. De zorg staat in de gecertificeerde apotheken voorop en dat wordt beloond met een mooie acht voor klanttevredenheid.”
Service Recept
In de SAL-apotheken worden werkgroepen geformeerd om concrete vraagstukken in de farmacie en de samenwerking met andere zorgverleners in kaart te brengen. “Dat maakt het werk voor de apothekers en de assistenten extra leuk. Door een goede inventarisatie op deelterreinen kun je met gerichte maatregelen bijdragen aan zorg op maat. Hieruit is bijvoorbeeld het Service Recept voortgevloeid, waarvoor patiënten zich kunnen aanmelden. Dat is begonnen met een pro-actieve herhaalservice waarin nu ook de medicatiecheck is ingebouwd. Samen met de patiënt wordt de hele medicatie doorgenomen en waar nodig in samenspraak met de voorschrijver gesynchroniseerd. De deelnemers ontvangen van ons een afhaalbericht voor de herhaalmedicatie, een zogenaamd oranje briefje. Als ze dat in de apotheek tonen, kunnen we ze snel helpen want de medicijnen liggen al klaar. Service Recept heeft als bijkomende voordelen dat we beter zicht hebben op therapietrouw en dat de voorraad medicijnen beter beheersbaar is.”
Risicogericht werken
“De afspraak binnen de SAL-apotheken is voorts dat we risicogericht werken. Een voorbeeld hiervan is het dubbel nakijken van handgeschreven, gefaxte recepten en recepten met risico geneesmiddelen zoals oncolytica, methotrexaat. Dat geldt overigens ook voor alle kindermedicatie. Wij besteden veel aandacht in de afhandeling van interacties en contra indicaties. De meeste huisartsen zijn volledig op deze service van ons gaan vertrouwen.” De eerder genoemde werkgroepen zijn inmiddels ook multidisciplinair samengesteld. “Bij ouderenzorg en bij polyfarmacie participeren de praktijkondersteuner, de physician assistant die in veel gezondheidscentra is aangesteld, alsmede de huisarts en de apotheker. In zo’n werkgroep bespreken we ook hoeveel medicatiereviews per apotheek mogelijk zijn. We hebben nu eenmaal met de verschillen in kostenstructuur tussen zorggroepen/gezondheidscentra en de farmacie te maken.”
Doelmatig werken
“In de apotheek leeft daarbij het gevoel dat zorgverzekeraars verwachten dat we steeds meer zorg tegen een lager budget kunnen leveren.” Mieke Sandino benadrukt dat haar apothekers ervan doordrongen zijn dat er doelmatig gewerkt moet worden. “In het belang van de beste zorg voor de patiënt, maar ook in het belang van het betaalbaar houden van de zorg. De financiën moeten op orde zijn, maar je moet wel het plezier in je werk houden. Maar de balans raakt door de bezuinigingen en het preferentiebeleid wel steeds verder uit het evenwicht, toch gaan we door.”
Beoordelen ontslagmedicatie
Wij vinden het erg belangrijk om ontslagmedicatie te kunnen beoordelen, hier verrichten wij veel werk aan. “Dat is niet eenvoudig want wij worden hierover niet altijd goed geïnformeerd. De review doen we aan de hand van de voorschriften waarmee patiënten bij ons binnenkomen. Waar mogelijk overleggen we met de specialist en de status sturen wij naar de huisarts. Een belangrijk doel is natuurlijk om dubbelmedicatie en heropnames te voorkomen. Deze geïntegreerde zorg met de tweede lijn tonen we graag aan de zorgverzekeraars. We zetten dus in op de inmiddels veel gebruikte term Triple Aim – betere gezondheid voor de populatie, betere ervaren kwaliteit van zorg voor de individuele patiënt en lagere zorgkosten – en hopen dat de vergoedingen voor de zorg die apothekers leveren eerlijk beloond wordt.”
Tekst: Kees Kommer
