Leo Pharma nam vier jaar geleden de strategische beslissing niet langer het product als uitgangspunt te nemen, maar de zorg voor de patiënt. Samenwerking met andere partijen die zorg aan die patiënt bieden is dan een logisch gevolg, vindt Leo Pharma. En die geeft het voor beide aandachtsgebieden – trombose en dermatologie – langs verschillende lijnen vorm.
Het begon met een apotheek, in 1908 om precies te zijn, in Kopenhagen. Twee apothekers kochten die en begonnen er de Københavns Løveapoteks kemiske Fabrik, die later bekend zou worden onder de naam Leo Pharma. In 1917 exporteren ze het eerste Deense geneesmiddel, Digisolvin LEO, en in het volgende decennium volgt de eerste partij insuline. Tegen het einde van de Tweede Wereldoorlog was Leo Pharma het eerste bedrijf buiten het Verenigd Koninkrijk en de Verenigde Staten dat insuline produceerde en in de jaren erna kwamen langzaam de eerste internationale filiaalkantoren tot stand. In 2008, toen het bedrijf honderd jaar bestond, was het inmiddels uitgegroeid tot een wereldwijd opererende organisatie met filialen in 26 landen. De producten werden op dat moment in meer dan negentig landen verkocht.
Sterke ontwikkeling
En daarna, vanaf 2009, gaat het ineens heel erg hard en is het bedrijf enorm in ontwikkeling gekomen. Dat zit zo, legt country manager Nederland Ad Bominaar uit: “We hebben veel nieuwe vestigingen geopend buiten Europa, bijvoorbeeld in Brazilië, Japan, de Verenigde Staten, Australië, Rusland en China. Dit is het gevolg van het inzicht van de nieuwe CEO die in 2009 aantrad, dat de groei van het bedrijf afhankelijk was van slechts twee geneesmiddelen en dat die basis te smal was. Ook zag zij dat het bedrijf aanzienlijk beter presteerde in landen waarin het eigen vestigingen had dan in landen waarin het zich liet vertegenwoordigen door andere aanbieders. De conclusie was toen snel getrokken: investeren in productontwikkeling en investeren in nieuwe markten. Vooral in emerging markets buiten Europa waar het groeipotentieel het grootst is. En: investeren in mensen en de organisatie minder productafhankelijk maken en meer markt- en patiëntgericht. Een enorme omslag was het gevolg, en die bracht bijvoorbeeld met zich mee dat we tussen 2010 en nu groeiden van 3.000 naar bijna 5.000 medewerkers en dat we niet meer afhankelijk zijn van Europa maar een veel bredere basis hebben.”
Dermatologie en trombose
Een andere belangrijke ontwikkeling was de komst van een derde product voor de behandeling van de huidaandoening aktinische keratose. “Een product dat aan een grote behoefte tegemoetkomt en dat bovendien uitstekend past in ons portfolio”, zegt Bominaar. “Wij richten ons immers specifiek op dermatologie en trombose en hebben de ambitie hierin te excelleren. Met ons product voor psoriasis nemen we nu al de leidende marktpositie in in topische behandeling en het receptgeneesmiddel dat we bieden voor de behandeling van trombose is met een marktaandeel van twintig procent derde in de markt.” De belangrijkste concurrenten in deze markt zijn Glaxo Smith Kline en Pfizer voor trombosebehandeling en Meda Pharma en Galderma op het gebied van dermatologie.
Er is ruimte voor verdere groei van het bedrijf, stelt Bominaar, en dit heeft voor een belangrijk deel te maken met de juridische entiteit waarvoor ooit is gekozen: sinds 1986 is het bedrijf volledig in handen van de Leo Stichting. Bominaar: “Dit zorgt ervoor dat we geen winst hoeven uit te keren aan aandeelhouders. De stichtingsvorm stelt ons in staat om stap voor stap te groeien in onze ambitie voor de komende decennia en daarbij af en toe een jaar extra te investeren en genoegen te kunnen nemen met een lagere winst. Die ambitie is om over twintig of dertig jaar een nog sterkere marktpartij te zijn op de aandachtsgebieden dermatologie en trombose en om op het gebied van dermatologie over vijf jaar op vijf deelgebieden producten beschikbaar te hebben. Op dit moment zijn dat er twee, dus dat maakt meteen duidelijk dat er nog werk aan de winkel is. Maar de onderzoekslijnen op dit gebied lopen al volop, achttien procent van onze omzet vloeit terug in research and development. En door wereldwijd actief te zijn en ons strikt te specialiseren op twee aandachtsgebieden worden we een steeds interessante partner om zaken mee te doen. Het product voor aktinische keratose waarover ik het zo-even had is een goed voorbeeld hiervan, want dit is in ons portfolio gekomen middels acquisitie van het Australische bedrijf Peplin, in 2009. Naast eigen ontwikkeling is acquisitie dus belangrijk voor ons. En hoewel ik niet de exacte voorgang ken op dit gebied, weet ik wel dat het hoofdkantoor regelmatig gesprekken voert met interessante marktpartijen.”
Interessante bedrijfscultuur
Voor Bominaar, biochemicus en fysioloog, met een postdoc in bedrijfskunde, was Leo Pharma in 2010 een interessante keuze. Hij begon na zijn studie bij Merck Sharpe & Dohme in de buitendienst en werkte daarna bij diverse andere farmaceutische bedrijven. Toen Leo Pharma in 2010 besloot om de Benelux vestiging op te splitsen, wilde hij graag de Nederlandse vestiging onder zijn hoede nemen. “De stichtingsvorm en de daaraan verbonden mogelijkheid een lange termijn visie te ontwikkelen en uit te voeren spraken mij aan”, vertelt hij. “Bovendien kende ik het bedrijf als een organisatie die mensgericht is, die investeert in medewerkers en waar een cultuur van groei bestaat. Bovendien kreeg ik de opdracht om de Nederlandse vestiging volgens het toen net nieuwe beleid verder uit te bouwen en de investering in de markt op een andere manier in te vullen: het niet over de producten hebben maar over patiënten dus. Samen met medisch specialisten, huisartsen, apothekers en onderzoeks- en nascholingsinstellingen de zorg voor de patiënt verbeteren.”
Bominaar zag ruimte. Voor mensen met trombose en kanker bijvoorbeeld. Hij vertelt: “Het is voor deze patiëntengroep belangrijk de trombose voldoende lang te behandelen en dit gebeurt nu vaak niet. En ook op het gebied van dermatologie weten we dat nog winst te boeken valt, vooral als het gaat om therapietrouw. Daar werken we dus samen met onze partners aan. Het is ook precies deze aanpak die me aansprak om voor dit bedrijf te gaan werken: multidisciplinair samenwerken, bruggen bouwen. Om daarin te excelleren heb je de juiste mensen nodig en is een cultuur van willen leren en klant- en oplossingsgerichtheid essentieel. Wij investeren hier continu in. Ook hebben we de organisatie verplaatst van Breda naar Amsterdam, meer middenin het speelveld waarin we actief zijn.”
Samenwerking als uitgangspunt
Die samenwerking met andere partijen is er inmiddels volop, stelt Bominaar. “Op het gebied van trombose of aktinische keratose bijvoorbeeld is verdergaande samenwerking tussen de eerste, tweede en derde lijn duidelijk in het belang van de patiënt”, zegt hij. “Dit vraagt om protocollen en richtlijnen en het opzetten van zorgketens. Aan dit laatste werken wij graag mee, samen met de academische centra en de grote behandelcentra. Ook hebben we samen met specialisten Quality Care™ opgezet, een platform met onder andere gevalideerde informatie over de aandoeningen en behandelingen op de gebieden waarop we actief zijn. En met dermatologen, Stichting Melanoom, het Huidfonds en diverse andere partijen hebben we tijdens de landelijke huidkankerdag de ‘Check je huid dag’ opgezet, een dag waarop duizenden mensen voor een huidcontrole naar de ziekenhuizen zijn gekomen. Een groot aantal van hen om de verzekering te krijgen dat hun huid gezond is, een deel van hen om direct afspraken te maken over verder onderzoek en behandeling. Verder hebben we het initiatief genomen tot de ontwikkeling van de website www.zonneschade.nl en zijn we actief op het gebied van diverse klinische lessen. Zo kan ik nog wel even doorgaan. Ik durf te zeggen dat Nederland heel ambitieus is en graag innoveert. We mogen op het hoofdkantoor regelmatig onze casuïstiek presenteren. Internationaal gezien lopen we in Nederland voorop met het aantal medewerkers dat het woord “alliantie” in zijn functienaam heeft zitten. Dat maakt wel duidelijk hoe sterk we gericht zijn op samenwerking.”
– Activiteiten: het ontwikkelen van geneesmiddelen en daaraan verbonden zorgprogramma’s voor dermatologie en trombose patiënten
– Wereldwijde omzet: 1.1 miljard euro op jaarbasis
– Winst: niet gemeld
– Aantal landen actief: meer dan 110
– Aantal moleculen: met drie strategische producten actief in de markt en in de pijplijn diverse projecten op het gebied van psoriasis, eczeem, jeuk en dermato-oncologie
– Verdeling: trombose, psoriasis en aktinische keratose
Investering in R&D: achttien procent van de omzet
– Marktpositie wereldwijd: sterk groeiende door nieuwe landenvestigingen
– Marktpositie Nederland: Aktinische keratose –> per 1 oktober gestart • Psoriasis –> een leidende positie binnen het vitamine D segment • Trombose –> binnen de LMWH behandelmarkt ongeveer twintig procent marktaandeel in recepten.
Tekst: Frank van Wijck
