“De Rodevlaggen-app werkt prima, maar geeft bovendien een impuls aan de samenwerking tussen de zorgverleners in Schagen en omstreken.” Aouktje Kaspers van de Schager Apotheek is overtuigd van het instrument en voorziet een snelle uitbreiding in Noord-Holland in 2015.
Ze leidt de Schager Apotheek met twee vestigingen in de kop van Noord-Holland. “Bij de opening in september 2013 van het gezondheidscentrum, waarin we nu gevestigd zijn, werd ik aangesproken door de wijkverpleegkundige Judith van Leeuwen van de thuiszorgorganisatie Omring. Zij vertelde over de ontwikkeling van een Rodevlaggen-instrument waarmee waarnemingen op het gebied van medicatieveiligheid worden vastgelegd. Ik was direct geïnteresseerd en we hebben met alle betrokken partijen een projectgroep gevormd om het instrument verder uit te werken. De Regionale Ondersteuningsorganisatie ZONH zorgt voor de projectorganisatie.”
Melding vastleggen zonder schrijfwerk
“Zo kwamen we in contact met wetenschappelijk adviseur en apotheker Eric Hiddink van Health Base, die samen met Carolien Sino, verpleegkundige en instituutdirecteur Verpleegkundige Studies Hogeschool Utrecht, de app heeft bedacht,” vervolgt Aouktje Kaspers. “De idee erachter is dat verzorgenden en helpenden bij de cliënten thuis de ogen en de oren zijn van andere zorgprofessionals, zoals de apotheker en de huisarts. Maar hoe geven ze de signalen door? Via de iPhone kunnen zij met deze app, eventueel met een foto toegevoegd, een rode vlag maken. Dat wil zeggen een melding vastleggen zonder schrijfwerk en administratieve afhandeling.” De app helpt thuiszorgmedewerkers in het observeren en herkennen van signalen die kunnen duiden op een medicatieprobleem.
Wij komen niet achter de voordeur
Apotheker Aouktje Kaspers geeft een voorbeeld. “Een wijkverpleegkundige kwam bij en dame die wekelijks haar medicijnen in een Baxterrol krijgt geleverd, met hiernaast los pijnmedicatie. Deze pijnmedicatie nam zij alleen in wanneer de verpleegkundige het aangaf met als gevolg dat zij veel onnodige pijn had. Dit is gemeld met een rode vlag. Door de pijnmedicatie tijdelijk in de Baxterrol op te nemen, is dit probleem makkelijk en snel opgelost. Bij een andere cliënt bleken nog allerlei doosjes met medicijnen door het huis te zwerven na de overgang op de Baxterrol. Wij leveren wel aan huis af, maar komen niet achter de voordeur. De wijkverpleging heeft dit geconstateerd en een vlag gestuurd naar de apotheek. Wij konden hierna de overbodige medicijnen inzamelen.”
Vroegsignaling
“Door rapportage van de problemen die de thuiszorg constateert bij het gebruik van medicijnen, kunnen op voorhand medicatiegerelateerde problemen worden voorkomen. Deze vroegsignalering zal de medicatieveiligheid van de cliënten ten goede komen, kunnen ziekenhuisopnames worden voorkomen en dat werkt kostenbesparend in de zorg,” stelt Aouktje Kaspers tevreden vast.
Judith van Leeuwen, de wijkverpleegkundige van Omring in Schagen, vertelt: “Wij signaleren geregeld problemen die veroorzaakt kunnen worden door medicijnen. Het rapporteren van deze signalen in het papieren dossier was heel omslachtig. Die signalen of kleine aandoeningen worden dan niet effectief geregistreerd en daardoor kunnen artsen of apothekers niet snel genoeg ingrijpen als er iets mis is. Stel, een cliënt heeft een bloedneus of een blauwe plek op zijn of haar arm. Dat kan een eenmalig incident zijn waar je als verpleegkundige niets mee hoeft te doen. Maar als het meerdere malen gebeurt, kan het wijzen op een een probleem met bloedverdunners. Het was lastig voor ons als wijkverpleegkundigen om dat soort signalen met elkaar te combineren, omdat het zorgdossier meestal een heel boekwerk is.”
Cliënten reageren positief op het instrument
“De melding komt via de Rodevlaggen-app nu binnen op het navigatiescherm bij de zorgcoördinator (EVV) van de cliënt. Het navigatiescherm geeft een duidelijk overzicht van alle gemelde vlaggen en de afhandeling van deze signalen. De zorgcoördinator neemt indien noodzakelijk contact op met de coördinerend wijkverpleegkundige, de apotheker of de huisarts.”
Dit najaar testte Judith van Leeuwen met een aantal collega’s en apotheker Aouktje Kaspers een bètaversie van de app, ontwikkeld door Health Base. “We merken dat de cliënten het zelf een uitkomst vinden. Ze zijn daardoor veel bewuster bezig met hun lichaam. Het maakt ze zelf alerter op mogelijke signalen of problemen.”
Het instrument is in ontwikkeling
Wat verklaart het snelle succes? Volgens Eric Hiddink is het enthousiasme van de zorgverleners een belangrijke factor. “Wij proberen via de app het werk zo gemakkelijk mogelijk te maken. Het is de bedoeling dat de app de registratiedruk laat afnemen. Het werkproces verandert niet. Maar er is wel minder schrijfwerk, minder gedoe.”
Tijdens de testperiode mogen de thuiszorgmedewerkers commentaar geven op de app. Verder onderzoeken Carolien Sino en Eric Hiddink de meldingen via de app. “De rapportage gebeurt nu op een andere manier. We zijn benieuwd wat dat voor resultaten oplevert,” aldus Eric Hiddink. “Meer meldingen? Betere meldingen? Andere meldingen? We gaan nu nog een pilot uitvoeren in een complexere organisatie met meer verschillende zorgverleners. Hopelijk kan de app begin 2015 de markt op.” ❦
Gevalideerde en papierloze signalering
De leiding van het project rond de Rodevlaggen-app is in handen van Ineke Zekveld, interim-projectmanager bij de Regionale Ondersteuningsorganisatie ZONH. Het project is recent door Jan de Wit, projectmanager bij ZONH, al landelijk gepresenteerd op de Beleidsdagen van InEen en tijdens het congres ‘De Eerste lijn transformeert’ van het Jan van Es Instituut. “Onze ROS heeft ondersteuning geboden omdat in dit project de thuiszorgorganisatie en de eerste lijn samenwerken. Het is een gevalideerde signalering rond medicatieveiligheid, waaraan geen papier meer te pas komt. Voorheen kwam een signalering van een wijkverpleegkundige in een postvakje op een kantoor en nu kun je via het beeldscherm direct in actie komen bij een rode vlag.”
Meer dan een project
“Natuurlijk vergt het enige scholing in het signaleren van medicatiegerelateerde problemen met rode vlaggen. Een enkel signaal is meestal niet genoeg, vergelijk dat maar met meldingen bij bijvoorbeeld het Meldpunt Kindermishandeling. Maar al snel ontstaat een herkenbaar patroon en dat kan leiden tot een snelle en adequate actie van een zorgprofessional. Maar,” zo vervolgt Jan de Wit, “er gebeurt meer tijdens zo’n project. Mensen die elkaar nog niet kennen, komen om tafel te zitten, zien elkaar en horen wat de ander doet in een zorggebied dat ze beiden bedienen. Ze zien dat zo’n Rodevlaggen-app de samenwerking op gang brengt, dat de contacten groeien en zo ontstaat de ruimte om te ervaren dat er door gebrek aan samenwerking wel meer dingen niet goed lopen. Dan ontkiemt het zaadje en gaat men meer samen doen.”
De Rodevlaggen-app behoort tot de vijf genomineerden voor Het Beste Zorgidee 2014 van ONVZ Zorgverzekeraar.
