Apothekers moeten zich regionaal sterker verenigen en zo een vuist maken naar de zorgverzekeraar. Bovendien kunnen apothekers handiger gebruik maken van de macht van de media, zo stelt Guus Schrijvers, voormalig hoogleraar Public Health “Zorgaanbieders zijn helemaal niet machteloos tegenover zorgverzekeraars.”
Hij wordt wel eens de uitvinder van de populatiegebonden bekostiging genoemd. Zo’n 33 jaar geleden is hij al gepromoveerd op dit onderwerp. Om maar aan te geven hoe traag de ontwikkelingen in de zorg soms gaan. Guus Schrijvers wil de macht terug bij de professionals. Maak zorgverleners verantwoordelijk voor de gezondheid van de inwoners in hun regio. Creëer een regiobudget waarvoor ze afgesproken zorg moeten verlenen. Kan dat met minder consulten, minder opnames en lagere farmaceutische kosten, dan wordt er niet gekort op de budgetten is zijn overtuiging. Maar combineer dat dan wel met een prestatiecontract voor de zorgverlener: wie de prestatie-indicatoren niet haalt vliegt eruit.
Wat is er mis in de farmacie?
“Niet zo heel veel. De tarieven voor apothekers zijn te laag en apothekers zijn uitgekleed tot op het bot. Daarnaast komt het verlenen van farmacotherapeutische zorg echt in het gedrang. Maar wees blij dat er geen sprake is van grootschalige fraude of excessen zoals in de ziekenhuis en bij specialisten wel eens het geval is. Heb je daar mee te maken dan zouden de problemen nog veel groter zijn.”
Dus apothekers moeten niet zeuren
“Natuurlijk kloppen er dingen niet. Een dropje is tegenwoordig duurder dan een beta blokker. Leg dat maar eens uit aan de patiënt en de klant. En de farmaceutische zorg komt onder de huidige omstandigheden niet tot wasdom. Bij de eerste uitgifte krijgt de patiënt voor twee weken medicatie mee. Daarna blijft het te lang stil. En bij de tweede uitgifte heeft de apotheker geen tijd om eens goed stil te staan bij zaken als therapietrouw en bijwerkingen. Er is te weinig verschil in soorten farmacotherapie rond acute versus chronische medicatie. Daar ligt een grijs gebied. Het is ook een verwaarloosd gebied. Dat moet dan ook veranderen.”
Hoe heeft het zover kunnen komen?
“Apothekers hebben nog steeds last van een slecht imago. Een negatieve reputatie van zakkenvuller poets je niet zo snel weg. Het beeld dat bij apothekers financieel wat te halen valt is te lang blijven hangen. Met als gevolg dat apothekers geknipt en geschoren zijn door zorgverzekeraars. Een partij met veel meer macht dan de verzamelde apothekers bij elkaar. De inkoop is inmiddels al weggehaald bij apothekers. Maar vergelijk de positie van de apothekers eens met die van de huisartsen. In de tijd dat de apotheker worstelde met zijn imago had de huisarts het juist niet goed voor elkaar: het was te druk in zijn praktijk en het ministerie wilde hem korten. En toch krijgen huisartsen de kans om huisartsenposten op te zetten en de druk in de praktijk af te laten nemen. Huisartsen hadden dan ook de steun van het volk. En dan is het makkelijker zaken doen met zorgverzekeraars.“
Lelijke eendje
Schrijvers noemt de apotheek bewust het lelijke eendje in de eerste lijn. Een eendje dat nog moet groeien om tot volle wasdom te komen. “Het wachten is op problemen die laten zien dat de grens is bereikt. In ons land geldt nu eenmaal dat er eerst een groot probleem moet zijn voordat overheid en zorgverzekeraars de koers wijzigen. Kijk naar wat er aan de hand is in bijvoorbeeld de ouderzorg. We weten al heel lang dat het daar niet goed gaat. Maar eerst moeten er een paar patiënten dood, een aantal incidenten moeten aan het licht komen en pas dan wordt het beleid in een keer anders. Het Ministerie van VWS en zorgverzekeraars hebben het spel in de farmacie sterk gespeeld. Maar zo kan het niet langer. De farmaceutische patiëntenzorg is in het gedrang. Dat zie ik in de psychiatrie, bij de zorg rond chronische patiënten, bij ouderen met polyfarmacie en bij oncologie. De zorg rond deze patiënten moet anders worden ingericht. Bij de standaard zorg hoort ook het meten en begeleiden van therapietrouw. Dat moet geregeld worden.”
Hoe moet de sector zichzelf op de kaart zetten?
“Bij tegenwind huren sectoren in nood vaak massaal lobbyisten in. Die moeten de politici en andere stakeholders op andere gedachten brengen. Dat gaat niet werken. Wat je nodig hebt zijn heldere en concrete rapporten die aantonen wat de inzet van apotheker aantoonbaar oplevert. Als 30 tot 70 procent van de chronische patiënten zich niet aan de medicatie houdt laat dat ook zien. Geef aan waar het mis gaat, wat de oorzaak is en wat de apotheker concreet kan doen om die patiënten weer in het gareel te krijgen. Maar dat gaat ook op voor de discussie over het nut van therapietrouw, het belang van bijwerkingen en de invloed van preferentiebeleid. Want ja, het maakt wel degelijk verschil of een patiënt 2 maal daags tien milligram krijg of eenmaal twintig milligram. Het voeren van die discussie en het aantonen van de meerwaarde van de apotheker, dat gebeurt allemaal nog veel te weinig. Terwijl het zo eenvoudig is om onderzoek te doen en resultaten boven water te krijgen. Begin eens met een eenvoudige enquête onder apothekers hoe het is gesteld met therapietrouw.”
En wat kunnen apothekers zelf doen?
“Blijf in ieder geval niet zielig een potje janken terwijl zorgverzekeraars wachten op een koude sanering in de markt. Jullie worden tegen elkaar uitgespeeld. Je wacht af tot een collega apotheker omvalt waardoor jouw apotheek kan blijven bestaan. Het is ieder voor zich in de openbare farmacie. Wil je dit scenario doorbreken, dan zullen apothekers zich regionaal moeten verenigen. Dat gebeurt nog veel te weinig. Ga binnen je regio op zoek naar marktmacht: wij zijn verantwoordelijk voor de medicatie in onze regio! Toon aan wat er mis is met de farmaceutische zorg in je regio en focus niet op de tarieven. Maar geef ook de gevolgen van jouw toegevoegde waarde weer: het gaat niet goed met de medicatie van deze groep patiënten, maar dat kunnen wij aanpakken en verbeteren. Kortom, profileer je meer als zorgverlener en niet als ondernemer.”
Publiciteit
Schrijvers kent als geen ander de macht van publiciteit. Hij heeft meegemaakt dat een verzekeraar weigerde te betalen voor terminale thuiszorg. Hij belde de verzekeraar op om aan te geven dat hij binnenkort een interview met de Telegraaf zou hebben. De kop ‘Nalatigheid verzekeraar leidt tot sterfte patiënt’ is geen fijne krantenkop, zo gaf hij de verzekeraar fijntjes aan. En toen bleek er ineens van alles mogelijk. Apothekers zouden ook handiger de publiciteit moeten opzoeken, zo stelt Schrijvers. “Zorgaanbieders zijn helemaal niet machteloos tegenover zorgverzekeraars. Zorgverzekeraars kijken heel erg op tegen de Minister van VWS en ze zijn doodsbenauwd voor reputatieschade. Dat zou je kunnen bespelen. Via de media krijg je veel voor elkaar. Stel dat je met een bepaalde zorgverzekeraar een goed project hebt lopen. Geef dan aan de patiënten in de apotheek aan dat deze zorgverzekeraar staat voor goede farmaceutische zorg. En de andere zorgverzekeraars dus niet. Dat pikt een lokale krant wel op. Maar pak het ook groter aan. Creëer een auteursclub van apothekers die brieven schrijven in toonaangevende media. Laat daarin je cijfers uit onderzoek spreken.”
Hoe ziet uiteindelijk de financiering van de apotheker er in de toekomst uit?
“Het zou goed zijn als de financiering van de farmaceutische zorg wordt losgekoppeld van de levering van medicatie. Denk daarbij aan een tarief voor afleveren van medicatie met daarnaast een abonnementstarief voor het geven van farmaceutische zorg. En tot slot een koptarief voor die apothekers die samenwerken met huisartsen om zo de therapietrouw te verbeteren.” ❦
Guus Schrijvers
Guus Schrijvers studeerde economie bij Wim Duisenberg en promoveerde op het onderwerp ‘Regionalisering en financiering van de gezondheidszorg’. In 1987 werd Schrijvers Hoogleraar Public Health bij de medische faculteit in Utrecht. In 1996 richtte hij het Julius Centrum voor Gezondheidswetenschappen en Eerstelijns Geneeskunde op. Bevordering van onderwijs in sociale geneeskunde en zorginnovatie werden zijn levenswerk. Vorig jaar nam hij afscheid als hoogleraar. Op dit moment is hij bezig met zijn nieuwe boek: ‘Het Zorginnovatieboek’.
