De roep om een geheel nieuw businessmodel voor de farmaciesector wordt luider. Zorgverzekeraar Achmea pakt de handschoen op en wil in juni met alle partijen aan tafel. Want dat het roer om moet, daarover zijn apothekers, groothandel, industrie en zorgverzekeraar het eens. Nu nog op zoek naar een gemeenschappelijke weg naar de toekomst.
Wat waren de verwachtingen voor 2012 hooggespannen. De weg naar een liberale markt was ingeslagen. Met vrije tarieven voor farmaceutische zorg en alle ruimte voor onderhandelingen tussen industrie, groothandel, apotheek en zorgverzekeraar. Tot zover de theorie. De praktijk viel echter bar tegen, zo bleek ook weer eens tijdens de nieuwjaarsreceptie van de ASKA, de Associatie van Ketenapotheken. De vereniging, goed voor 500 eigendomsapotheken, riep op 7 januari de farmakolom bijeen om traditioneel het glas te heffen, terug te kijken en vooral vooruit te blikken. Dat laatste aan de hand van een drietal sprekers; Gerben Klein Nulent, Emiel Loof en Roelof Konterman met als uitsmijter een paar woorden van Rik van der Meer. 2012 begon dus voortvarend. Apothekers ondertekenden massaal de contracten. Maar daarna ging het al snel mis. De infrastructuur voor het declareren bleek weerbarstig, zorgcontracten die echt iets opleverden werden amper ingekocht. Met als gevolg hogere kosten en lagere opbrengsten in de apotheek, groothandels die de producten met verlies afleverden en fabrikanten van generieke producten die zich terugtrokken uit de ratrace.
Heel slecht
Gerben Klein Nulent, ASKA-voorzitter en directeur apotheken bij apotheekketen Mediq, vatte 2012 scherp samen: “Het was heel slecht voor de apotheek. Prijsdalingen gingen veel harder dan verwacht, OTC omzet viel ook tegen, zorg die naar het ziekenhuis werd verplaatst en ga zo maar door. Apothekers zagen hun omzet met gemiddeld 90.000 euro dalen. Ketenapotheken moesten reorganiseren, apotheken werden samengevoegd of gesloten. Maar bezuinigen op het personeel, goed voor 70 procent van de kosten, dat wil je niet. We willen geen doorgeefluik worden. Daarnaast zitten de groothandels in zwaar weer. En het moet nog maar blijken of de distributievergoeding die groothandels nu krijgen, voldoende is.” Veel lichtpunten ziet Klein Nulent niet. “De Minister van VWS zegt dat de zorg dichter bij huis moet. Maar diezelfde Minister zegt ook dat er wellicht te veel apotheken zijn in de stad en te weinig op het platteland.” En dat terwijl de apotheker zoveel meerwaarde heeft. Geef de apotheker de regie over ontslagmedicatie, medicatiereviews en compliance en het levert zo’n 500 tot 700 miljoen aan besparing op, zo refereerde Klein Nulent aan onderzoek van voormalig Minister VWS Ab Klink.
Somber
Ook de industrie is somber over de toekomst, zo liet Emiel Loof, algemeen directeur van Teva, markleider in generieke geneesmiddelen, weten. “Ziekenhuizen werken met tenders en boetes als fabrikanten niet kunnen leveren. Dit systeem van inkoop leidt tot extreme prijsdalingen. Steeds meer fabrikanten doen hier dan ook niet meer aan mee en leveren niet meer. Met als gevolg dat de specialist in het ziekenhuis boos is, want die kan zijn patiënt de geneesmiddelen niet geven.” Ook is Teva niet te spreken over het gehanteerde preferentiebeleid. “Bij het preferentiebeleid gaat het om de laagste prijs. Kwaliteit speelt geen enkele rol. Teva doet dan ook amper mee aan het preferentiebeleid. Ik wil geen producten tegen verlies verkopen. Je ziet nu dat producten niet goed leverbaar meer zijn. “Volgens Loof heeft het huidige beleid grote gevolgen voor de industrie, voor zowel fabrikanten van generieken als spécialités. “De capaciteit van de industrie is niet oneindig. Overigens, is dit een Europees probleem. Ik verwacht dat er een einde komt aan het automatisch beschikbaar stellen van nieuwe geneesmiddelen. Fabrikanten vragen zich steeds meer af voor welke landen ze nog nieuwe geneesmiddelen kunnen ontwikkelen, welke producten ze nog kunnen produceren en waar die geneesmiddelen dan naar toe gaan. Het is mooi geweest, we zijn doorgeschoten. Het is tijd om na te denken over een nieuw sustainable marktmodel. We moeten zoeken naar geïntegreerde en geen geïsoleerde oplossingen voor de gehele farmakolom.” Overigens, Loof lanceerde een panklare oplossing voor alle problemen in de industrie: een opslag van 1 euro per doosje geneesmiddelen te verdelen over de gehele kolom en alle financiële problemen in de sector zijn direct de wereld uit!
Rollebollen
Roelof Konterman kon wel lachen om het voorstel vanuit de industrie. Maar verder was ook de directievoorzitter van zorgverzekeraar Achmea somber. Hij biechtte op dat alle berichten over de vermeende onenigheid tussen zorgverzekeraars en apothekers hem niet meer raakten. “Een jaar terug werd ik nog geraakt door berichten dat het zo slecht ging in de sector. Maar die kritiek doet me nu niets meer. Achmea kijkt met veel plezier terug op 2012. Ik ben trots op de prestaties van ons bedrijf, dat we geen opzeggers van contracten hebben. Maar als apotheker en zorgverzekeraar met elkaar aan het rollebollen zijn, dan heeft de patiënt er last van. En als de patiënt er last van heeft, dan hebben wij dat ook.” Kortom, de sector zit in de malaise. Maar wil daar ook uit. Roelof Konterman nodigde iedereen uit om te praten over de toekomst. “Ik wil naar u luisteren. Laten we voor 1 juni met elkaar aan tafel gaan en alle suggesties gezamenlijk bespreken. De uitkomsten wil Achmea meenemen in de plannen voor 2014. En ik wil proberen voor 1 oktober van dit jaar de contracten 2014 bij de zorgverleners te hebben.”
En dit wordt 2013
Het jaar is nog maar net begonnen. Wat brengt ons 2013? Bij het ter perse gaan van deze editie van FarmaMagazine was nog onbekend hoeveel apothekers de contracten met zorgverzekeraars hebben ondertekend. Sommige zorgverzekeraars en makelaars weten het aantal handtekeningen onder een contract nog niet. Of houden de cijfers liever nog even onder de pet. Navraag bij een aantal zorgverzekeraars leert dat Achmea, dat werkt met contracten van twee jaar, geen opzeggers heeft. Coöperatie VGZ was bij monde van Jan Boeren, beleidscoördinator farmacie, ‘redelijk optimistisch’.En hoe ziet het wensenlijstje voor 2013 er verder uit? Gerben Klein Nulent, voorzitter ASKA: “Benut de toegevoegde waarde van de apotheek, zoek de samenwerking met partijen in de markt en graag zo min mogelijk preferentiebeleid, want dat heeft zijn doel nu wel bereikt.” Emiel Loof, directeur Teva: “Een euro toeslag op een pakje geneesmiddel.” Rik van der Meer, voorzitter hoofdbestuur KNMP: “Een betere relatie tussen energie die apothekers in hun professie stoppen en de beloning die ze krijgen door zorgverzekeraars. Als ik in januari nog een contract krijg toegestuurd van een zorgverzekeraar dan is er nog veel te winnen.” Roelof Konterman, directievoorzitter Achmea: “Achmea heeft een alternatief voor het preferentiebeleid. 80 procent van de apothekers kiezen bij ons voor het Idea-model. Omgerekend naar ons marktaandeel krijgt dus 24 procent van de Nederlanders het geneesmiddel dat ook de apotheker wil afleveren.”
Het goede nieuws van 2012
Het was niet alleen maar kommer en kwel in 2012. Positief nieuws was er ook. Na moeizame onderhandelingen kwam er een nieuwe Cao Apotheken, een Cao Arbeidsomstandigheden en een Cao SBA. De Cao Apotheken is verlengd tot eind 2013, met een loonstijging van 0,5%. Na –wederom – een lange aanloop kwam er dan toch overeenstemming over een doorstart van het LSP, het alternatief voor een landelijke patiëntendossier. Aan het begin van het jaar werd duidelijk dat apothekers massaal contracten met zorgverzekeraars hebben ondertekend. Maar of apothekers daar blij mee moeten zijn… Gerben Klein Nulent: “Als het percentage contracten naar 100 gaat, betekent dat wel erg veel dominantie voor een van de partijen.” En aan het einde van het jaar was daar de verkiezing van de nieuwe voorzitter van het Hoofdbestuur KNMP. Voor het eerst viel er voor de leden iets te kiezen: wordt het de apotheker met een verleden in de ketenfarmacie of de zelfstandige apotheker? Het werd uiteindelijke de zelfstandige apotheker Rik van der Meer.
Tekst: Niels van Haarlem
