Afscheidsinterview met Marc van Gelder:
Marc van Gelder, CEO en voorzitter van de Raad van Bestuur van Mediq, heeft in goed overleg met de Raad van Commissarissen aangekondigd dat hij besloten heeft om na negen jaar terug te treden als CEO van Mediq. De ‘snelle retailer’, opgeleid bij Ahold, kwam aan het roer van een behoudend apothekersbolwerk. In zijn tijd is er veel gebeurd in de wereld van de farmacie. Ook bij Mediq.
Het is over en uit met de traditionele apotheek. De apotheek is een centraal aangestuurd en efficiënt beleverd bedrijf met apothekers die zorg leveren in en om een gezondheidscentrum. Met daarnaast uitgifteautomaten bij huisartsenposten, uitdeelposten en aanwezigheid in de supermarkt, aldus Marc van Gelder, aftredend topman van Mediq.
Onder Van Gelder richtte Mediq zich steeds meer op het buitenland. Inmiddels haalt het bedrijf het gros van de omzet over de grens. De focus verschuift ook steeds meer van de balie van de apotheek naar home care, de directe levering aan de patiënt. In Scandinavië en Duitsland is Mediq de nummer 1. “Onze ambitie is dan ook om in verschillende landen de nummer 1 in home care te worden”, zo stelt Van Gelder. Om die groei te versnellen moest het bedrijf van de beurs. Nieuw kapitaal kwam van het investeringsfonds Advent dat Mediq in februari verloste van de knellende positie als beursfonds.
Hoe kijkt u terug op een jaar onder Advent?
“Op de beurs werden we vooral als farmabedrijf gezien terwijl 80 procent van de winst uit home care en medische hulpmiddelen kwam. We werden dus niet goed gewaardeerd. Onder Advent is er weer ruimte voor investeringen. Zo hebben we net een bedrijf in Finland overgenomen. Ook kijkt Advent meer naar de resultaten op de langere termijn terwijl we op de beurs ieder kwartaal verantwoording moesten afleggen aan de aandeelhouders. Nu kijken we dus vooruit in plaats van naar het verleden.”
Een volgende stap is verhuizen naar het buitenland.
“De roots van Mediq liggen in Nederland. Het hoofdkantoor blijft ook hier, dat is vastgelegd. Maar echte groei willen we nog meer halen uit het buitenland. Daar zullen de aankopen vandaan moeten komen. Ik zie geweldige kansen in de gezondheidszorg: onze westerse samenleving groeit en vergrijst immers. Overigens is verkoop van onze groothandel en apotheken in Nederland niet aan de orde. Ik geloof in het model van supply chain management.”
Wat is er uitgekomen van uw visie uit 2004?
“Al bij mijn aantreden stelde ik dat Mediq de apotheek van de toekomst zou komen. Waarbij de klant centraal zou komen te staan. Met een mondigere patiënt zal het belang van een keten met een sterk merk toenemen, zo vertelde ik. Toen ik dat in de sector riep werd er schamper gelachen. Nu willen we allemaal de patiënt centraal gaan stellen en bouwen we aan merken.”
En welke fouten hebt u gemaakt?
“Ik heb de juiste strategische richting ingezet met Mediq. Achteraf had het tempo waarin we dingen hebben veranderd sneller gekund. Denk aan de uitrol van de formule Mediq. Dat had sneller gemoeten.”
Inmiddels zit de sector in een neerwaartse spiraal.
“Dat de druk op de prijzen in de farmacie zo groot zouden worden, dat had ook ik niet kunnen voorspellen. Vanaf 2008 is het heel snel naar beneden gegaan. De prijsdruk is echter een feit en daar moeten we mee om weten te gaan. Ondernemen is je aanpassen aan veranderende situaties. Het OPG van 2004 is dan ook een ander bedrijf dan het Mediq van 2014.”
Is 2014 ook in uw ogen op voorhand een verloren jaar?
“Zo kijk ik er niet naar. De sector is niet hetzelfde als tien jaar terug. Het gaat om aanpassen. De vergoeding die je krijgt is een feit. Als je iets nieuws wilt invoeren zoals zorgprogramma’s waarvoor je ook betaald wilt worden, dan weet je dat het zware onderhandelingen worden met de zorgverzekeraars. Die kijken tijdens de onderhandelingen nog steeds vooral naar de kosten. Het was dan ook een zware operatie, die contracteerronde. Maar uiteindelijk is het gelukt om met alle zorgverzekeraars al in november contracten te sluiten. Als ik nu kijk naar de contracten die in de markt zijn afgesloten, dan hebben wij hele goede contracten.”
Heeft u vertrouwen in een toekomst met de zorgverzekeraars?
“Zorgverzekeraars hebben de lucht uit de kolom gehaald. Nu moeten we het gesprek aangaan met zorgverzekeraars. Er zit veel verschil tussen de verzekeraars: een aantal is heel goed op de hoogte van de farmacie en weet wat goed is voor de patiënt. Met die mensen is het makkelijker praten dan met zorgverzekeraars die vooral naar de kosten kijken. Daarnaast merk ik dat er een gat zit tussen wat de topmannen van de zorgverzekeraars hardop zeggen en wat de inkopers tijdens de onderhandelingen doen. Ook dit jaar zullen de onderhandelingen weer lastig zijn. Dat hoort ook bij onderhandeling. Maar ik heb vertrouwen in de toekomst .”
Nieuwe werkelijkheid
Mediq heeft zich inmiddels op een aantal fronten aangepast aan de nieuwe werkelijkheid. Er werd geïnvesteerd in de positie van de apotheker als zorgverlener. Maar wel met 30 procent minder mensen. Het Geïntegreerde Farmaceutische Zorgprogramma (GFZ) bevordert therapietrouw, houdt medicatiereviews en zorgt voor substitutie ‘Duur als het moet en goedkoop als het kan’. Inmiddels zijn 2,7 miljoen patiënten gescreend, bij 128.000 is een interventie gedaan en bij 58.000 de kans op een ziekenhuisopname verkleind, zo stelt Van Gelder. De verkoop van medicatie is gelijk gebleven, soms meer, maar ook minder.
De apotheker maakt een vast onderdeel uit van de geïntegreerde eerste lijn, de apotheker werkt met GFZ nauw samen met in elk geval de huisarts en de wijkverpleegkundige.
Daarnaast is de efficiency in de apotheek fors toegenomen. Bij de klanten van Mediq is nu 60 procent van de herhaalmedicatie gecentraliseerd: met central filling wordt de medicatie centraal uitgeleverd. Dat percentage moet omhoog, zo geeft hij aan.
Wat is volgens u de weg naar de toekomst?
“Het vergoedingssysteem voor de groothandel is totaal achterhaald. De huidige fee voor distributie aan de groothandel is te laag. Dat probleem is bekend bij politiek en verzekeraars, en heeft geleid tot een kleine verhoging van 23 cent per doosje. Maar dan alleen bij een aantal zorgverzekeraars. Dat is nog steeds onvoldoende. We leven nu op de verdiensten van betere jaren. Dat probleem hebben mijn collega’s ook. De oplossing is een minimum vergoeding per doosje aangevuld met een marge per product. Dan kom je op een bedrag dat ligt boven de 23 cent. Dit dossier ligt nu bij minister Schippers. Ik heb vertrouwen in de daadkracht van de minister.”
Wat gaat Mediq met de apotheken doen?
“De positie van de apotheek wordt meer afgestemd op de lokale behoefte. Overal hetzelfde type apotheek die dezelfde werkzaamheden verricht, dat is verleden tijd. Mediq gaat meer differentiëren aan de voorkant, zoals je dat noemt. Dus naast ‘traditionele apotheken’ ook uitgifteautomaten bij huisartsenposten, uitdeelposten van geneesmiddelen, aanwezig zijn in de supermarkt van Jumbo tot polikliniek. Mediq heeft nu met 221 apotheken in eigendom, 32 apotheken in franchise en 43 partner apotheken de grootste keten. Twee keer zo groot als Brocacef met BENU. Service Apotheek is geen echte keten, wij sturen onze apotheken echt aan als een keten. Onze marktpositie is dus groot. Wel verwacht ik dat er minder apotheken komen. Dat is ook de visie van Minister Schippers. Ook wij hebben apotheken samengevoegd, kleinere verkocht, andere verplaatst, uitdeelposten geopend. In een dorp van 3000 inwoners houd je niet makkelijk een apotheek meer open. Dat wordt een uitdeelpost. Ik begrijp dan ook heel goed dat een eenpitter zich zorgen maakt over zijn bestaan. De echte stap die Mediq moet gaan zetten is om een positie te krijgen in de eerste lijn. Inmiddels zitten we in 90 gezondheidscentra. Die trend zet door: de apotheker als onderdeel van het netwerk van zorgverleners.”
Snelle jongen
“Een ding dat mij heeft verbaasd in de afgelopen jaren is dat de omslag in de zorg zo lang duurt. Dat begrijp ik ook wel, want je hebt het over gezondheidszorg en daar moet je voorzichtig mee om gaan. De weg naar een bestendige toekomst voor de farmacie is echter geen makkelijke. De sector zelf is moeilijk in beweging te krijgen. Het snijden in de vergoedingen voor de apotheker zorgt wel voor meer noodzaak om te veranderen. In tijden dat het goed gaat vraag je je immers af waarom je moet veranderen. De sector voelt die noodzaak nu wel. De verdiensten in de apotheek zijn inmiddels sterk teruggelopen door het preferentiebeleid. Van een tijd dat er, laten we eerlijk zijn, te veel geld werd verdiend is er nu stille armoe in de apotheek. Wel hebben politiek en zorgverzekeraars het beeld dat er nog wel wat te halen valt. Dat is natuurlijk niet meer zo, maar dat beeld blijft te lang hangen.”
Tekst: Niels van Haarlem | Fotografie: Frank Groeliken
