Kinderen leren we netjes binnen de lijnen te kleuren, dat belonen we uitbundig en zo leren we ze van jongs af aan hun eigen grenzen te kennen en andermans grenzen te respecteren. Grenzen bepalen hoe en maken het mogelijk dat we, met respect, met elkaar omgaan. Vertrouwend op het kennisdomein van de piloot laten we ons over grenzen heen vliegen naar andere landen. Zijn vaardigheden zijn ons duidelijk, die geven ons zekerheid en vertrouwen. Grenzen en domeinen, ze zijn deel van ons leven, maken contacten mogelijk en geven zekerheid, vertrouwen en veiligheid. Toch richt de discussie over de noodzakelijke veranderingen in de zorg zich op het verwijderen van domeinen en het slechten van grenzen.
In de eerste lijn, in de wijk, moeten zorgverleners geïntegreerd gaan werken: samenwerken. De hulpvrager mag niet van domein naar domein, van hokje naar hokje, gestuurd worden met zijn dossier onder de arm. Want domein- en hokjesdenken staat samenwerken in de weg. Grenzen tussen, bijvoorbeeld arts en apotheker, moeten worden geslecht. Professionals moeten uit hun domein komen en over hun grenzen kijken, misschien wel eroverheen stappen. Dit in het belang van de zorgvrager. Wie in zijn domein blijft belemmert vernieuwing.
In de discussie over domeinen en haar grenzen raak ik soms de draad kwijt. Enerzijds hollen we de domeinen uit, maar anderzijds werpen we nieuwe grenzen op: verantwoordelijkheden worden opnieuw bepaald, voorbehouden behandelingen verschuiven. Met een sportblessure ga je naar een nieuwe, wettelijk erkende, specialist: de sportarts. De huisarts kan je doorverwijzen en de zorgverzekeraar kan betalen. Helder. Er is weer een duidelijke grens bij gekomen.
Kan de zorgverlener de zorgvrager wel zonder grenzen navigeren door de zorg? Uiteraard is verschuiven van tweede naar de eerste lijn, naar de nulde lijn een groot goed. Niet alleen financieel maar ook voor onszelf als burger van de BV Nederland. Zolang mogelijk gezond en zelfstandig blijven willen we allemaal. Maar als je dan toch iets mankeert wil je dat de zorgverlener die je bijstaat de grenzen van zijn eigen kennis kent.
De domeindiscussie in de zorg vraagt daarom juist om duidelijke grenzen en in kaart gebrachte domeinen. Laten we ophouden om domeinen uit te hollen en grenzen te slechten. De discussie tussen professionals moet zich nu eerst richten op het kennen van elkaars domeinen. Dan pas wordt helder hoe kan worden samengewerkt en welke handelingen kunnen schuiven. Want dat er zal worden geschoven om de veranderingen in de zorg op gang te krijgen is onvermijdelijk. Ook een wereldkaart van vijftig jaar geleden toont andere landen en grenzen dan die van vandaag.
Ons leven beweegt zich door domeinen en over grenzen. De manier waarop we daar in de zorg mee omgaan bepaalt uiteindelijk de kwaliteit van die zorg voor het individu.
Kent u uw eigen grens?
Maayke Fluitman is apotheker en eigenaar van care2create en HealthcareMatchMaking. Haar focus ligt op het initiëren, begeleiden en naar de markt brengen van innovatieve ‘Healthcare, Wellness en Self care’ concepten.
