Patiënten die aan de balie bijbetalen voor geneesmiddelen naar keuze, dure geneesmiddelen die beter ter hand gesteld worden door openbare apothekers dan door het ziekenhuis en een centrale bereidingsapotheek die aangesloten apotheken werk uit handen moet nemen. Aldus Ludwig Castelijns, directeur van de Mosadex Groep, over de toekomst van de apotheker als zorgverlener. “Distributie staat zorg helemaal niet in de weg.”
Mosadex bestaat 26 jaar. Het jubileum werd vorig jaar gevierd met een groots congres en een feest voor de deelnemende apothekers in de coöperatie. Ludwig Castelijns is inmiddels achttien jaar directeur van Mosadex en de langstzittende hoogste baas en apotheker van een apothekenorganisatie van deze omvang. Hij is verantwoordelijk voor de gestage opmars van de organisatie die ooit begon als lokale groothandel in Limburg en is gegroeid tot marktleider in de farmaceutische dienstverlening. Tot de groep horen verder NControl (automatisering), Van Heek Medical (wondverzorging en incontinentie), ApotheekZorg (specialistische medicatie), Apotheek Voorzorg (weekmedicatie), Holland Pharma (zelfzorg), Fischer Farma (import) en Service Apotheek. Een paar cijfers. Met 700 apothekers als vaste klant is de groothandel de grootste leverancier van de ongeveer 1900 apotheken in ons land. De formule Service Apotheek heeft inmiddels een landelijke dekking en telt bijna 400 aangesloten zelfstandige apotheken.
Hoe heeft de crisis Mosadex geraakt?
“Het bedrijf Mosadex als geheel heeft er weinig last van. Sterker nog, we hebben nog nooit zo veel klanten gehad. Het huidige aantal van 700 groothandelsklanten is een all time high. De afgelopen jaren hebben we wel proactief een sanering in ons klantenbestand doorgevoerd. Gaf het betalingsgedrag van apothekers daar aanleiding toe dan hebben we afscheid van elkaar genomen. Zo zijn er de afgelopen twee jaar zo’n 80 apothekers al dan niet met zachte drang van onze kant vertrokken. Daarnaast zijn we sinds vorig jaar actiever dan voorheen nieuwe klanten gaan werven. In de eerste helft van dit jaar hebben we per saldo 70 apotheken extra aan ons gebonden. We maken ons geen zorgen over de klanten die we nu in onze portefeuille hebben.”
Het overheidsbeleid om dure geneesmiddelen over te hevelen naar het ziekenhuis heeft dochter ApotheekZorg wel direct geraakt. Het bedrijf in Sittard dat groot is geworden in specialistische geneesmiddelen heeft een stevige sanering achter de rug. ApotheekZorg richt zich nu op het ondersteunen van lokale apothekers door bijvoorbeeld gespecialiseerde verpleegkundigen in te zetten. Toch geeft Castelijns de markt van dure geneesmiddelen nog niet op. “Als het budget van dure geneesmiddelen naar de ziekenhuizen gaat, zorg dan wel dat de fysieke afhandeling door de openbare apotheek gebeurt. Tot de komst van een goedwerkend EPD is de medicatiebewaking bij de openbare apotheker nu eenmaal in betere handen dan in het ziekenhuis. Dit bewijzen we al zeven jaar met het initiatief van plusapotheek voor HIV-medicatie”, zo stelt Castelijns.
Hoe typeert u de situatie in farmaland?
“De apotheker als zorgverlener is mijn motivatie geweest om achttien jaar geleden in Mosadex te stappen. Ik ben er altijd van overtuigd geweest dat onze sector de transitie moet maken van de focus op handel en logi-
stiek naar het leveren van zorg. Maar het heeft lang geduurd voordat die stap ook daadwerkelijk werd gemaakt. Er zit een mechanisme in de farmacie die zorgt dat we willen behouden wat we vandaag doen. Uiteindelijk moeten veranderingen uit de sector zelf komen. En het is de overheid geweest die met de introductie van marktwerking een zwaai aan de transitie heeft gegeven.”
Waar zitten we nu in het transitieproces?
“De apotheker accepteert dat oude tijden niet terugkeren. De meerderheid is ook bereid om te veranderen. Maar tussen acceptatie van en handelen naar de nieuwe werkelijkheid zit wel een gat. Apothekers worstelen met de gedachte hoe ze de apotheek zo georganiseerd krijgen om de stap naar het verlenen van zorg ook echt te kunnen zetten. Dat breekt velen op. Het is aan ons om apothekers daarin zo veel als mogelijk te ontzorgen.”
Scheiding van distributie en zorg kan het proces versnellen.
“Ik kan leven met het idee dat de apotheker zijn meerwaarde moet tonen als leverancier van zorg, zoals de overheid dat ook voor ogen heeft. Maar dat betekent niet dat je handel en zorg ook moet gaan scheiden. Als nu zou blijken dat de distributie van geneesmiddelen via de apotheker inefficiënt zou zijn, onvoldoende kwaliteit oplevert en de logistieke functie van de apotheker de zorgfunctie zou belemmeren, pas dan zou je kunnen overwegen om distributie en zorg uiteen te trekken. Maar distributie staat zorg helemaal niet in de weg. Wel staan wij een multi-channel benadering voor: het leveren van geneesmiddelen kan via de apotheek, maar ook online of aan huis van de patiënt.”
Om de positie van de apotheken duurzaam te verbeteren als onmisbare schakel in de zorg is verankering in de eerste lijn noodzaak. Daarom investeert Mosadex de komende tijd middels NControl en in samenwerking met de AIS-leveranciers in de automatisering van de apotheek. De automatisering van de apotheek moet beter aansluiten op het HIS van de huisarts. Op die manier kunnen de gegevens eenvoudiger onderling worden uitgewisseld. Castelijns verwacht dat zowel huisarts als apotheker met het uitwisselen van data de zorgconsument betere zorg kunnen bieden. En een tevreden consument zorgt weer voor een tevreden zorgverzekeraar die wil betalen voor zorg die aantoonbaar resultaat oplevert.
Is er zoveel vertrouwen in de zorgverzekeraar?
“Natuurlijk zit er spanning op het dossier zorgverzekeraar. Die willen van apothekers niet alleen de intentie horen dat er zorg wordt geleverd, maar willen concreet vaststellen dat de geleverde zorg doelmatig is. Bij zorgverzekeraars merk ik de laatste maanden meer begrip dat apothekers tijd nodig hebben om de nodige stappen te zetten. In 2014 verwacht ik ook niet dat zorgverzekeraars een pas op de plaats maken als het gaat om inkoop van zorg bij apothekers. Er zullen concrete stappen worden gezet.”
Hoe gaan jullie de apotheker nog meer ontzorgen?
“We bieden tal van tools waarmee de efficiency in de apotheek toeneemt, de apotheker tijd krijgt om medicatiereviews af te nemen en daadwerkelijk zorg kan verlenen. Daarnaast komen we nog dit jaar met een goede oplossing ten aanzien van centrale bereidingen voor de aangesloten apotheken. Ook werken we continu aan het verbeteren van de automatisering. Bestellen via central filling en smart filling naast de reguliere groothandelsbestelling wordt beter op elkaar afgestemd, waardoor de apotheker meer regels bij ons kan bestellen zonder een stijging van de kosten.”
Ik spreek met een tevreden man.
“Nou, ik lig ook nog regelmatig wakker. Bijvoorbeeld om de gevolgen van het preferentiebeleid. Prima dat we nu concurreren op prijs en niet meer op marge. De overheid gaat echter lichtzinnig om met het gevolg dat geneesmiddelen niet altijd beschikbaar zijn. Een fabrikant simpelweg opleggen dat hij altijd direct moet leveren werkt niet als blijkt dat de geneesmiddelen er gewoon niet zijn. De druk op de prijs kan dan ook niet zo doorgaan. Daarnaast moeten overheid, politiek, zorgverlener en de NZa de zorgconsument echt serieus nemen en in staat stellen zelf keuzes te maken. Het moet mogelijk zijn voor een patiënt om aan de balie voor een bepaald geneesmiddel bij te betalen.”
Die opslag is vooral goed voor Mosadex.
“Het gaat mij om keuzevrijheid voor de patiënt. Wil die een bepaald geneesmiddel in plaats van het preferente, dan moet dat met een opslag mogelijk zijn. Niet bedoeld om een tweedeling in de zorg te krijgen, maar om de keuzevrijheid van de patiënt te vergroten.”
Tot slot: blijft er ruimte voor vijf groothandels?
“De groothandel staat onder druk. Dat merken wij ook. Het aantal regels dat we verhandelen is met vijftien procent gegroeid, maar de omzet is met acht procent gedaald. De opslag voor de distributie die erbij is gekomen geeft iets meer lucht maar is nog niet dekkend. We hopen nog dit jaar nieuwe afspraken te maken zodat de groothandel duurzaam kan blijven werken. Bij ongewijzigd beleid zullen er een of twee groothandels verdwijnen. Nee, ik zit niet te wachten op een overname van een van de groothandels. We geloven meer in groei via de apotheken.”
Grootste warenhuis
Het moet uitgroeien tot het grootste digitale warenhuis in gezondheid: www.leef.nl. Na enige vertraging en verandering in naam van Wellsens naar ‘leef.nl’ is de website en het consumentenplatform operationeel. In samenwerking met Sanoma, uitgever van Margriet en NU.nl, kan de zorgconsument op de site terecht voor informatie over gezondheid, aankoop van tal van producten en een herhaalmodule voor chronische medicatie die voorzien is van een medicatieoverzicht voor de patiënt. “De ambitie van leef.nl is groot en past in onze multi-channel benadering van de patiënt. De zorgconsument bereiken we via de openbare apotheek, online en direct aan huis. Of leef.nl de ambitie ook in financieel opzicht voor de investeerders gaat waarmaken, daarvoor is het nog te vroeg om een harde uitspraak over te doen. Wel is er een rotsvast vertrouwen in het creëren van een meerwaarde voor de zorgconsument.”
Tekst: Niels van Haarlem
Fotografie: Frank van Wijck
