Soms zit het mee en soms zit het tegen. Soms krijg je toezeggingen uit het buitenland en gebeurt er uiteindelijk niks en soms – meestal – krijg je meer dan je had gehoopt.
Zoals deze keer als ik in contact kom met Kitija Blumfelde uit Letland; apotheker en voorzitter van Latvian Pharmacists Association.
Let’s talk Kitija.
Een korte introductie: Letland: een democratische republiek aan de Oostzee, begrensd door Estland, Litouwen en Rusland. Het land is anderhalf keer zo groot als Nederland en heeft slechts 2,2 miljoen inwoners. De hoofdstad Riga is een oude Hanzestad en heeft prachtige historische gebouwen. Het platteland bestaat uit bos, akkers en meren. Het land is geografisch, qua oppervlakte en inwonersaantal de middelste van drie Baltische landen. De geweldloze ‘Zingende Revolutie’ tussen 1987 en 1991 leidde tot de onafhankelijkheid van de Baltische staten. Op 21 augustus 1991 riep Letland haar onafhankelijkheid uit. Letland kent 1500 apothekers en 1500 assistentes; 1050 apothekers zijn gecertificeerd om als manager in een apotheek te werken.
Hoe worden apothekers in Letland gefinancierd?
Kitija: “Apotheken in Letland zijn retail-bedrijven die hun winst halen uit de verkoop van geneesmiddelen. Er is geen aanvullende financiering. De overheid heeft regels voor de toegestane marges op geneesmiddelen. Medicijnen en medische producten hebben een verlaagd BTW-tarief van 10%. Voedingssupplementen, cosmetica en andere producten die apothekers verkopen zijn niet gereguleerd door de overhead. De overheid in Letland heeft een systeem voor vergoedingen van geneesmiddelen ontwikkeld waarbij het vergoedingspercentage is gerelateerd aan de diagnose. Je hebt drie categorieën. Categorie I: 100% vergoeding bij chronische en levensbedreigende ziekten. Categorie II: 75% vergoeding bij chronische ziekten die zonder behandeling en medicatie de levensduur van patiënten zouden beperken. Categorie III: 50% teruggave voor geneesmiddelen die de gezondheidstoestand van een patiënt handhaaft en bij vaccins.”
Sinds de onafhankelijkheid in 1991 is de markt geliberaliseerd. Wat vindt u daarvan?
“Twee jaar geleden in de zomer van 2010, heeft het Letste parlement een amendement aangenomen waarin een wijziging van het zogenoemde ‘Pharmacy act’ is opgenomen waarbij het niet-apothekers is toegestaan een apotheek te runnen. Tot die tijd was er een 10-jarige overgangsperiode waarin alleen apothekers een apotheek mochten runnen. Door deze wetswijziging en door toenemende liberalisering, zijn de spanningen op de markt toegenomen. Grote ketens ontwikkelen programma’s die tot klantenbinding leiden. Zij propageren ook het geneesmiddelengebruik. Dit heeft het voor kleine apothekers moeilijk gemaakt en heeft niet geleid tot prijsverlaging voor klanten.”
Zijn er veel ketens in Letland?
“Letland wordt geconfronteerd met de situatie dat de meeste van de ongeveer 800 apotheken eigendom zijn van ketens. Eigenaren van deze ketens zijn zich gaandeweg assertiever gaan gedragen wat invloed heeft op de professionele onafhankelijkheid van apothekers. De Latvian Pharmacists Association is momenteel bezig om een systeem te ontwikkelen waarbij de invloed van keteneigenaren tot een minimum wordt beperkt en apotheken kunnen concurreren op de kwaliteit van dienstverlening in plaats van op basis van prijzen van producten.”
Is er veel samenwerking tussen de Baltische staten onderling?
“Apothekers in Estland, Letland en Litouwen hebben de traditie om elkaar eens per jaar te ontmoeten. Dan worden de nieuwste trends in de afzonderlijke landen besproken. Over het geheel genomen is de situatie in de drie landen vergelijkbaar. De meest geavanceerde technologie zit in Estland waar ze nu al twee jaar succesvol werken met elektronische recepten. In Letland en Litouwen zijn we bezig om dit e-recept in te voeren.
Waar liggen wat u betreft de grootste uitdagingen voor de toekomst?
“De grootste uitdaging ligt in de verandering van het vergoedingsysteem waarbij apothekers verplicht zijn de goedkoopste geneesmiddelen te verstrekken. Deze wijziging is veel te snel gekomen. De farmaceutische industrie is er niet in geslaagd om deze geneesmiddelen tijdig op de markt te brengen waardoor er een tekort aan sommige medicijnen is. Dat maakt het dagelijks werk van apothekers ingewikkeld. Een andere ontwikkeling is de roep van gehandicaptenorganisaties om toegankelijkheid van apothekers in de meest letterlijke zin van het woord, te vergroten. Voor klanten die moeilijk ter been zijn of in een rolstoel zitten. Door de crisis hebben apothekers weinig financiële middelen om de nodige aanpassing voor deze kanten door te voeren. Vooral de historische gebouwen in de stad zijn slecht toegankelijk. Als ik verder in de toekomst kijk, hoop ik dat de rol van de apotheker als hoog geclassificeerd beroepsbeoefenaar in de gezondheidszorg zal toenemen en dat we worden beoordeeld door zowel medische professionals als door patiënten.
We zijn hoopvol over de invoering van het e-recept waardoor apothekers meer tijd krijgen voor de begeleiding van hun patiënten.
Wil je mijn Nederlandse collega´s de groeten doen?”
Dit is een artikel uit FarmaMagazine nr. 4 2012
Tekst: Cal Vosbeek
