Scheiding van distributie en zorg met distributieapothekers en zorgapothekers. Het traditionele model moet op de kop. Althans, dit idee komt de laatste tijd steeds vaker voorbij. Uit de hoek van verzekeraars maar ook de patiëntenfederatie, beleidsmakers en apothekers praten erover. De laatsten onder andere aan de ‘toekomst tafels’ van de KNMP. Een minderheid binnen onze beroepsgroep lijkt zelfs voorstander van zo’n scheiding. Het is trouwens wel zaak om goed op te letten wat de diverse deelnemers precies op de bril hebben als het hierover gaat. De discussie rond het scheiden van zorg en distributie wordt regelmatig vermengd met die rond het scheiden van zorg en handel of het idee van sommige verzekeraars dat er honderden apotheken opgedoekt kunnen worden. Dit schept verwarring want het gaat om principieel verschillende thema’s waarbij de laatste twee, indien gewenst, ook te realiseren zijn binnen het huidige traditionele model.
De aantrekkingskracht van scheiding van distributie en zorg verschilt per stakeholder. Verzekeraars verwachten dat hiermee kosten te besparen zijn. Patiëntenfederaties rekenen hiernaast op meer gemak voor de klant en een betere kwaliteit van zorg door specialisatie. Sommige apothekers denken aan een spreekkamer en een gelijkwaardige positie naast de huisarts zonder de afleiding en sores van een commercieel bedrijf.
Efficiency en doelmatigheid zijn in deze tijd de belangrijkste drijfveren voor verandering. De eerste en belangrijkste vraag is dan ook of deze scheiding inderdaad geld op gaat leveren. Een degelijke onderbouwing heb ik nog nooit gezien. Postorderapotheken en andere distributieapotheken (zoals voorheen DCA) die werken vanaf goedkope locaties op industrieterreinen zijn er al heel erg lang maar hebben het niet gemakkelijk nu de marges lager zijn. De internetfarmacie heeft dan ook (nog) geen hoge vlucht genomen in ons land. De distributiekosten voor bezorging aan huis zijn fors en halen is nu eenmaal goedkoper dan brengen. Ook zorg die gerelateerd is aan een verstrekking zoals de eerste uitgifte gesprekken lijken mij veel eenvoudiger te organiseren en efficiënter af te handelen door deze uit te voeren bij de terhandstelling in plaats van achteraf. Naar mijn mening liggen er op het kostenvlak momenteel dan ook weinig argumenten voor een scheiding. Het gemak voor de patiënt dan? Een herhaalabonnement of het bestellen van chronische medicatie via het internet is natuurlijk handig en het bezorgd krijgen of rond de klok kunnen afhalen van de medicijnen ook. Maar dat kan net zo goed en tegen dezelfde prijs vanuit een traditionele apotheek georganiseerd worden. Bijvoorbeeld met een herhaalservice, een website en distributie via afhaalautomaten of uitdeelposten in een ‘hub en spoke’ model, waarbij de wijkapotheek de hub is. En zolang de wijkapotheek toch nog bestaat, kan die spreekkamer naast de arts ook uitgespaard worden. Er van uitgaande dat apotheken steeds vaker in gezondheidscentra te vinden zullen zijn, kan dat gesprek en de medicatiebeoordeling ook gewoon één deur verder, in de apotheek zelf, plaatsvinden.
Kortom, een gedwongen scheiding van zorg en distributie lijkt mij een heel slecht idee. Volgens mij kunnen we ons veel beter focussen op verbetering van services en efficiency binnen het bestaande distributiemodel. Bijvoorbeeld door te kijken naar de ideale schaalgrootte voor een apotheek en de maximale span of control voor de zorg van een apotheker en door zoveel mogelijk productieprocessen uit te besteden aan gespecialiseerde apotheken. Bovendien zijn er al voldoende alternatieve kanalen die zich hoofdzakelijk op de distributie richten en in zorg gespecialiseerde apothekers die je kunt inhuren als je geen capaciteit hebt om zelf medicatiebeoordelingen uit te voeren. Laat de markt maar een goed evenwicht zoeken.
Jan Dirk Jansen
