Zorg verplaatst zich steeds meer naar de wijk. Ook de complexe zorg. Mensen moeten (en willen) zo lang mogelijk in hun eigen huis en wijk kunnen blijven wonen, ondersteund door zorgprofessionals, mantelzorgers en hun sociale netwerk. ICT kan dit ondersteunen.
Margje, 76 jaar, is zichzelf niet meer sinds haar man een jaar geleden overleed. Ze is vergeetachtig, vertoont tekenen van dementie. De wijkverpleging komt geregeld over de vloer om de wond te verzorgen die ze opliep bij een lelijke val. Bij de huisarts en praktijkondersteuner komt ze af en toe voor haar diabetes. De apotheek bezorgt de geneesmiddelen aan huis. En de kinderen? Zij zien wel dat het niet zo goed gaat met moeder. Ze hebben een drukke baan, een gezin en wonen niet om de hoek. Het zou fijn zijn als moeder ondersteuning kreeg bij praktische zaken en af en toe het huis eens uit kwam. Ze hebben wel eens van de WMO gehoord, maar hoe kunnen ze die inzetten om de zorg voor hun moeder samen met anderen goed in te vullen?
Iedere zorgverlener kent mensen als Margje. Door de toenemende vergrijzing zijn er steeds meer mensen met een soortgelijk verhaal. Hoe kunnen zij zo lang mogelijk in hun eigen huis blijven wonen? Hoe breng je huisarts, apotheker, psycholoog, wijkverpleging, mantelzorgers, gemeentemedewerker en Margje zelf bij elkaar? ICT kan dit faciliteren, maar natuurlijk gaat hier een stap aan vooraf: de betrokken zorgaanbieders moeten afspraken maken over samenwerking.
Wie is er betrokken bij een specifieke zorgvrager? Wie doet wat? Hoe profiteer je optimaal van elkaars expertise? Welke rol neemt de huisarts, wijkverpleegkundige of gemeentemedewerker op zich in het zorgtraject? Wie voert het ‘keukentafelgesprek’ en legt de relatie tussen zorg (eerste en tweede lijn), welzijn en maatschappelijke ondersteuning? Voor ouderen zoals Margje, maar ook voor gezinnen en andere mensen in de wijk die tijdelijk extra hulp nodig hebben.
Slimme zorg in de buurt
Egbert van Gelder, innovatiemanager bij PharmaPartners: “Er is een omslag nodig, zowel in de wijkzorg als in de ICT. Daar denken we met ons TSS-zusterbedrijf PinkRoccade Healthcare, actief in de care, GGZ en ziekenhuismarkt, over na. Onder de naam ‘Area 51’ ontwikkelen we ideeën waarmee we onze klanten en onszelf willen inspireren. Doel is een model te vinden waarmee de wijkzorg ook op de lange termijn goed, betaalbaar, toegankelijk en uitvoerbaar blijft. Ons TSS-zusterbedrijf PinkRoccade Local Government denkt mee als het gaat om de veranderde rol van de gemeente bij de uitvoering van de WMO.”
Verbinden van formele en informele zorg
Een belangrijk aspect van ‘Area 51’ is het verbinden van de formele en informele zorg. “Naast de betaalbaarheid van de zorg is de bemensing ervan een belangrijk aandachtspunt voor de komende decennia”, aldus Van Gelder. “Door zorg te verleggen van de tweede naar de eerste en van de eerste naar de nulde lijn ondervang je een deel van dat probleem.”
Het netwerk in kaart
ICT kan om te beginnen helpen bij het in kaart brengen van het formele en informele netwerk rondom de zorgvrager. Zo kan de zorgvrager zien wie wat voor hem doet en weten de zorgverleners wie er verder betrokken zijn bij de zorgvrager. “Dat je kunt zien hoe de zorgvraag is ingevuld en elkaar kunt vinden, levert al toegevoegde waarde. Vervolgens kunnen we vanuit de ICT meer mogelijk maken, zoals het verzenden van berichten. Tussen professionals, maar ook tussen professionals, zorgvrager en mantelzorgers.”
Tijdlijn
De zorgvrager zou daarnaast een ‘tijdlijn’ kunnen opbouwen, vergelijkbaar met die op Facebook. Iedereen die deelneemt in het netwerk van de zorgvrager kan berichtjes posten, ook de zorgvrager zelf. Zo kunnen alle betrokkenen, zelfs familieleden op afstand, vanuit het perspectief van de zorgvrager zien hoe het gaat.”
Een andere, praktische toevoeging is een centrale digitale agenda rondom de zorgvrager, waar alle zorgverleners, familie en mantelzorgers toegang toe hebben. Zo kunnen zij afspraken en activiteiten van de zorgvrager optimaal op elkaar afstemmen.
Medicatieproblemen voorkomen
Onderzoek en ervaring leert dat met name rond het medicatiegebruik veel mis kan gaan in de thuissituatie. Zeker wanneer er meer zorgverleners betrokken zijn bij de zorgvrager en het voor de zorgvrager moeilijk is overzicht te houden. Door inzage in een volledig en actueel medicatieoverzicht en vroegsignalering bij problemen vermindert het risico op medicatiefouten. Wijzigingen die de huisarts aanbrengt zouden niet alleen zichtbaar zijn voor de apotheek, maar ook voor familie, zorgvrager en thuiszorg. De kans dat er onduidelijkheden ontstaan, wordt zo een stuk kleiner. Met behulp van het rode vlaggenlijst instrument voor het vroegtijdig signaleren van problemen bij de zorgvrager, kunnen verplegenden, verzorgenden en anderen rondom de zorgvrager een vinger aan de pols houden en de huisarts en apotheker tijdig inschakelen.
Multidisciplinair behandel/zorgplan
Verdergaande zorginhoudelijke samenwerking wordt mogelijk door inzage in de behandel/zorgplannen die iedere zorgprofessional in samenspraak met de zorgvrager maakt. Ideaal is een gedeeld multidisciplinair behandelplan dat voor iedereen toegankelijk is, ook voor de zorgvrager en zijn informele netwerk. “Daar moet je naartoe werken. Net als zorgverleners tijd nodig hebben om hun werkwijze stapsgewijs aan te passen, moeten ICT-leveranciers de ICT fasegewijs en in een logische volgorde ontwikkelen. Het heeft overigens ook geen zin om een multidisciplinair dossier te implementeren wanneer de organisatie daar nog niet klaar voor is. Dat leidt onherroepelijk tot teleurstelling.”
Ontwikkelt u mee?
De ontwikkeling van de zorg in de buurt zou dus gelijke tred moeten houden met de ontwikkeling van de ICT-hulpmiddelen en vice versa. PharmaPartners en PinkRoccade Healthcare nodigen zorgaanbieders daarom uit om mee te denken en mee te doen. Heeft u ideeën over de inrichting van wijkzorg en de benodigde hulpmiddelen of wilt u hierover in gesprek, mail dan naar nieuwzorglandschap@pharmapartners.nl en/of ga in discussie met collega-zorgprofessionals op de LinkedIn groep Nieuwzorglandschap. ❦
Dialoog over het nieuwe zorglandschap
De zorgsector staat voor een enorme uitdaging: het leveren van meer en betere zorg tegen lagere kosten. Dit vergt fundamentele verandering, maar de praktijk blijkt weerbarstig. Wat is er nodig om de verandering wel te realiseren? In hun IT-visie op de zorg ‘Het stormt in de polder’ zoeken PharmaPartners en PinkRoccade Healthcare het antwoord op deze vraag. De visie is het vertrekpunt voor een dialoog met de sector over de contouren van het nieuwe zorglandschap. Kijk voor meer informatie op www.nieuwzorglandschap.nl of discussieer mee in de LinkedIn-groep Nieuwzorglandschap.
Tekst: Magriet van Lingen
