Zo’n beetje het hele zorgdossier zit opgesloten in de budgetteringsmodellen, die we steevast liefkozend convenanten of bestuurlijke akkoorden noemen. Dit handremmodel heeft ook onder het regime van Els Borst haar dienst bewezen. Het werkt! Ik ben geen doemdenker maar onze huidige liberale minster valt wat mij betreft hiermee terug op Oost-Europese maakbaarheid en beheersmodellen in de zorg. Er is wel een belangrijk verschil. Toen piepte de kolom in alle heftigheid waar nu de convenanten en bestuurlijke akkoorden het zorgveld in coma lijken te sussen. Is er een nieuwe strategie? Is samenwerken beter dan conflicteren? Ondertussen is duidelijk dat we tegen de grenzen aanlopen van de productie, tussenschotten, etikettering, solidariteit, toegankelijkheid en betaalbaarheid. Ons huidige model is gebaseerd op het Angelsaksische model met een neoliberale opvatting over marktwerking. Renkse Leijten van de SP heeft het steevast over afschaffing van deze marktwerking. Anne Mulder reageert daar standaard op met de opmerking over hoe kan je nu iets afschaffen wat er niet is. Hoe dan ook, het is voor de nieuwsgierigen onder ons een interessant tijdsgewricht. Historisch gezien is het zo dat belangrijke collectieve voorzieningen als energie, openbaar vervoer en zorg van dermate maatschappelijk belang worden geacht, dat ze primair aan overheidssturing worden toevertrouwd. Als deze modellen zijn geborgd gaan ze in hun eigen tempo terug naar de markt. In deze transitie zit ook de zorg. Concreet: VWS gaat over het heilige vierkant van het budgettaire kader waarbij het neoliberalisme het adagium is van deze tijd. Inhoudelijk is de zorg toevertrouwd aan de nieuwe monopolie van de zorgverzekeraars welke de budgettaire ambities ‘als een blauwdruk doorbelasten’ aan de zorg. En de zorg… die piept kraakt en (vet)zucht. Voor mij is het nogal principieel. Natuurlijk, zorg moet zinnig en doelmatig zijn. Maar het budgettaire conflict van de maatschappelijke behoefte aan vraaggestuurde zorg en het financiële vierkant van VWS in casu zorgverzekeraars hoort principieel niet thuis aan de balie van apotheek, spreekkamer van de huisarts en behandelend specialist. Hoewel… als je dat zou willen, stel ze dan ook in staat een onderdeel te zijn van de oplossing in plaats van onderdeel van het probleem. Er schuilt veel veranderkracht in de regio’s en er zijn heel wat transitie agenda’s. Het vereist integrale ontschotting van budgettaire kaders bij VWS, zorgverzekeraars en zorgaanbieders. We zitten in een interessant tijdsgewricht. Hoop doet zweven…
Henk Pastoors is directeur van TopSupport Strategie en Informatie. Hij levert als adviseur maatwerk in analyse en strategie in de farmacie en zorg.
