De meerwaarde van apotheekinterventies wordt wel eens in twijfel getrokken. Tot voor kort waren er ook weinig cijfers die het tegendeel bewezen. Er zijn verschillende initiatieven om hierin verandering te brengen. Eén daarvan is de proeftuin Innovatieve farmaceutische zorg van de Coöperatie Apotheken Connecting for Care.
De dertien apotheken van de coöperatie houden zich binnen de proeftuin bezig met medicatie review, de optimalisatie van farmacotherapie door opsporing van ‘patients at risk’, begeleiding bij ontslagmedicatie en medicatiebewaking bij nierfunctiestoornissen. Alle interventies worden nauwkeurig in kaart gebracht en ondersteund door intelligente ICT-oplossingen, zoals een Webbased Farmacotherapeutisch Behandelpan en Medicatie Monitoring & Optimalisatie. Dit maakt het mogelijk om de interventies niet alleen te turven, maar ook te kijken naar de klinische, patiëntgerelateerde en economische uitkomsten ervan.
De proeftuin wordt grotendeels gefinancierd door UVIT. Andere partijen die participeren zijn de Rijksuniversiteit Groningen, het Stevenshof Institute for Research (SIR), Stichting Health Base en PharmaPartners.
Maximaal resultaat
“We willen met een minimum aan apotheekinterventies, maximaal resultaat behalen voor de patiënt, de zorgverlener en de zorgverzekeraar”, vertelt apotheker Eric Hiddink van Stichting Health Base. Hij is onder meer verantwoordelijk voor het meten en analyseren van de uitkomsten. “We monitoren bijvoorbeeld de totale apotheekpopulatie op therapietrouw bij het gebruik van osteoporosemedicatie, maar ondernemen alleen actie wanneer er sprake is van onder- of overgebruik.” Hulpmiddel daarbij is Medicatie Monitoring & Optimalisatie, een door ICT ondersteunde werkwijze om het medicijngebruik van patiënten te optimaliseren.
Verzekerden in zorg
Dezelfde werkwijze is toegepast voor de optimalisatie van cardiovasculaire medicatie (lipidenverlagers en tombocytenaggregatieremmers/nitraten) en medicatie bij diabetes mellitus type 2. De aanpak blijkt effectief. De proeftuin is een jaar geleden begonnen, maar de begeleidingstrajecten zijn fasegewijs gestart. Om de resultaten met elkaar te kunnen vergelijken, zijn de maandcijfers geëxtrapoleerd naar jaarcijfers. En die liegen er niet om.
Tabel: extrapolatie MeMO-maandselecties naar 1 jaar
Bij de 13 deelnemende apotheken staan 59.589 UVIT-verzekerden ingeschreven. Zij komen op jaarbasis 13.920 keer voor in MeMO-patiëntselecties omdat het systeem een afwijking in het medicatiegebruik signaleert. Daarbij gaat het om 9.551 unieke verzekerden. In bovenstaande tabel is per begeleidingstraject aangegeven hoeveel interventies nodig zijn na een eerste analyse van de medicatiehistorie en aftrek van patiënten die verhuisd zijn of zijn opgenomen in een verpleeghuis. De kolommen daarna laten zien welke interventie is gepleegd: een brief of telefoontje naar de patiënt, een medicatiegesprek met de patiënt of overleg met de arts. Hiddink: “Nog geen 20% van de populatie heeft een interventie nodig, dat kun je nog verder terugbrengen door vooraf goed na te denken over het gewenste effect van de interventie.”
Resultaten
Met dit beperkte aantal interventies zijn goede resultaten geboekt, zowel financieel als voor de gezondheid van patiënten. Met de secundaire preventie op hart- en vaatziekten (door beter gebruik van lipidenverlagers) bespaart de proeftuin € 333.582,- per jaar. De therapietrouw van patiënten neemt met 20% toe. Onder gebruikers van osteoporosemedicatie is de therapietrouw met 15,6% verbeterd. Ook dit is kostenbesparend doordat er minder breuken optreden. De kosteneffectiviteit van de interventies wordt sterk bepaald door het preferentiebeleid. Enkele jaren terug zouden de opbrengsten van deze interventies volledig teniet worden gedaan door de hoge geneesmiddelkosten. Met de huidige geneesmiddelprijzen worden zorginterventies door de apotheker al snel kwaliteitverhogend en kostenbesparend.
Tussenstand medicatie reviews
De teller van het aantal medicatie reviews stond op de peildatum (22 juni 2011) op 169. Meer dan de helft van de gesprekken leidde tot het stoppen van een geneesmiddel, het aanpassen van het gebruik of herstellen van de therapietrouw en het geven van aanvullende informatie. Bij iets minder dan de helft werd een geneesmiddel gestart, een dosering aangepast of een extra controle gedaan op de labwaarden.
Kosteneffectieve zorg
“We vragen de zorgverzekeraar om in de apotheek te investeren, maar zetten daar onze inzet en transparante cijfers tegenover”, aldus apotheker Paul van Bakel van de Thorbecke Apotheek, een van de initiatiefnemers van de proeftuin. “Daarmee laten we zien dat we samen met UVIT kosteneffectieve, kwalitatief hoogstaande zorg kunnen bieden. Een barrière bij het ontwikkelen van dit soort programma’s in de eerste lijn, is dat de benefits voor rekening komen van de tweede lijn. Zorgverzekeraars tellen de winst daarom niet mee in de kolom ‘farmacie’. Dan lijkt farmaceutische patiëntenzorg onterecht alleen maar geld te kosten.”
Screening en targeting
De systematiek van het actief opsporen van patiënten met problemen (screening) en uitsluitend indien nodig interveniëren (targeting), bevelen Van Bakel en Hiddink ook aan voor multidisciplinaire interventies (ketenzorg) en complexe interventies waarvan de uitkomst moeilijk te bepalen is (zoals de medicatie review). “De conventionele doelmatigheidsstrategie prijs x volume gaat alleen op bij vergelijkbare middelen, waarvan je prijs of volume kunt vastzetten. In de zorg leidt een ‘fixed fee’ tot een onnodige stijging van het volume. Dat zien we nu bij diabetesketenzorg. Door screening en targeting, kun je zorgverleners honoreren op basis van uitkomsten. De zorgverzekeraar weet dan vooraf wat hij inkoopt en wat het oplevert. De coöperatie praat met UVIT over de uitwerking van dit principe.“
