Geen ‘alertping’ gistermorgen op mijn telefoon omdat Theo Langejan en Eitel Homan, twee bestuursleden van de NZa, zijn afgetreden.
Hoe anders was het enige tijd geleden toen klokkenluider Arthur Gotlieb onder het kopje ‘Een zachte landing’ genuanceerd in zijn dossier beschreef hoe de Minister haar handtas tussen de draaideuren van de NZa en het Oogziekenhuis had geworpen. Met alle ophef van de laatste dagen is het aftreden van de top van de NZa als een harde reset.
Toch denk ik ook vooral aan die arme Gotlieb, God hebbe zijn ziel. Want wat moet hij zich als een konijn in een lichtbundel hebben gevoeld. Over de doden én klokkenluiders, die overigens in eenzelfde soort klinische toestand kunnen worden aangetroffen namelijk: monddood, niets dan goeds. Natuurlijk moet wel gesteld worden dat, in welke veenbrand je ook bij een werkgever terecht kunt komen, het die werkgever niet verantwoordelijk maakt voor het beëindigen van je leven. Er is zeker niet op de tafels van de NZa gedanst. Ook niet bij Theo Langejan, de bestuursvoorzitter, die nu even niet heeft opgelet. Het is een gevaarlijke combinatie van persoonlijke eigenschappen, een hoge moraal en uitgesproken opvattingen over marktordening. Op het gevaar af van een publiek schavot ga ik toch stellen dat ik Theo eigenlijk best een goede peer vind. Ik benijd hem niet, tenslotte geef ik nu eenmaal liever commentaar vanaf de zijlijn. Natuurlijk weet hij als geen ander dat dezelfde transparantieverwachtingen over toezicht voor zowel de zorgaanbieders als voor de NZa van toepassing zijn. Tot voor kort zou ik stellen: ‘geen domme dingen doen Theo, want we kunnen je beslist niet missen’. Waarom niet? Omdat de Nederlandse zorg is verworden tot een grote zwijgautoriteit met Zuid Europese kenmerken.
Dat gaat niet alleen over de NZa, maar over al diegenen die stommetje spelen over de zorg. Het gaat hier niet alleen over mijzelf, maar ook over u, de politiek, de zorgverzekeraars en al die zelfstandige bestuursorganen die, met elkaar copulerend, altijd tot hetzelfde oordeel komen zoals containerbegrippen als ‘toegang’, ‘solidariteit’ en het orakel van te hoge ‘kosten’. Mijn opvatting is dat wie van de zorg alleen de kosten kent maar niet de waard, wat mij betreft uit het morele kompas is gelopen. Bestuurlijke incest vind ik het. Nadrukkelijk wil ik Rien Meijerink hierop uitzonderen. Maar ja, zijn rapportages worden al jaren steevast lacherig afgedaan. Er is in de Nederlandse zorg op heel veel terreinen een geweldige overcapaciteit. Alle banken in de zorg kunnen hierover meepraten. Daar ligt een hoofdpijndossier van 12 miljard. Dat is de echte zorgbubble en het ontwijken van deze discussie is als een paraplu opsteken wanneer het stenen regent. Met de wisseling van de wacht kan de NZa zich beter oriënteren op de rol van een NSA: Nederlandse Saneer Autoriteit. Aanbod creëert vraag. Ik heb het niet zelf bedacht. De Nederlandse Saneer Autoriteit …. als we hier niet aan willen, zullen al die instellingen en bedrijven die in de marge van een beetje marktwerking, hyperventilerend het zorgdebat domineren en gegijzeld houden. Toezichthouders en directies zijn druk bezig hun eigen overcapaciteit in stand te houden. Je kan het ze niet eens kwalijk nemen want zeg nu zelf: als jij een kalkoen zou zijn, loop jij dan vrijwillig richting de kerst?
De NSA is in mijn ogen het uitgelezen zelfstandige bestuursorgaan dat de regie kan voeren over deze zorgsanering. Daarvoor, Theo Langejan, hadden we je nodig. Dat hoeft niet perse vanuit Frankrijk. Het aanbod zal linksom of rechtsom, drastisch gesaneerd worden. Daarmee heeft de dan overgebleven zorg een gezond financieel perspectief en ruimte voor maatschappelijke relevante innovatie.
Maar of deze discussie ooit zal leiden tot een parlementaire enquête over de zorg, waag ik te betwijfelen. We zijn namelijk met teveel partijen vertegenwoordigd in de zorgbubble: ‘De Nederlandse Zwijg Autoriteit’. Theo het ga je goed!
Henk Pastoors
