“Zullen we een foto maken bij deze uil?” Ineke van Seumeren staat in de tuin van haar huis in Utrecht. In haar werkende leven was ze gynaecoloog. Ze gaat lachend achter de uil staan. Toeval of niet, een betere metafoor had ze niet kunnen kiezen. Uil, symbool van wijsheid. Nachtvogel met een groot gezichtsveld, goede oren en een scherpe blik. Het is dezelfde wijze blik die Ineke heeft voor de maatschappelijke kant van haar vak. Ineke: “Ik vind het heel belangrijk dat meisjes en vrouwen zelfbeschikkingsrecht hebben. Dat zij zelf kunnen beslissen en keuzes niet worden opgedrongen door anderen. Ook al ben ik met pensioen, ik ben en blijf strijdvaardig. Dat zit gewoon in me.”
In 1971 rondde je je studie geneeskunde af. Vanwaar de keuze voor gynaecologie?
Ineke: “Ik wilde eerst tropenarts worden, in de voetsporen van Albert Schweitzer. Een romantisch en avontuurlijk beeld maar het werd toch gynaecologie. Ik hou van het beschouwende, van maatschappelijke relevantie en van het chirurgische gedeelte. Bovendien had ik tijdens mijn studie geneeskunde een fantastische hoogleraar gynaecologie. Die man was een voorbeeld voor mij. Mijn opleidingsplaats tot gynaecoloog heb ik in het academisch ziekenhuis in Utrecht gevolgd. De hoogleraar verbond hier echter wel een voorwaarde aan: ‘zwanger worden tijdens de opleiding kan niet!”
Wat een heftige voorwaarde?
“Zeker. Nu vind ik het jammer maar toen stond ik er minder bij stil. Ik had geen partner en werkte de klok rond. Misschien heb ik daardoor wel meer dingen kunnen bereiken. Later werden collega’s wel zwanger tijdens hun opleidingsperiode. Het hoorde bij de tijd maar ‘die goede oude tijd’ was echt niet altijd goed.”
Toen je eenmaal gynaecoloog was, was het zoals je bedacht had?
“Het is een prachtig vak. Het bestrijkt het gehele vrouwenleven. Van geboorte tot overlijden; menstruatie, zwangerschap, menopauze, verzakkingsproblemen en kwaadaardige aandoeningen. Het komt allemaal voorbij. Ik heb altijd veel tijd genomen voor patiënten zodat ik me een goed beeld kon vormen van de klachten maar ook van de achtergrond van een patiënt. Tegenwoordig is het een stuk zakelijker. Er is meer tijdsdruk en alles verloopt volgens protocol. Ik begrijp wel dat protocollen nodig zijn maar kost wat kost eraan vasthouden was voor mij taboe. Niet iedereen past in dezelfde mal.”
In 1998 ben je weer fulltime in het UMC gaan werken, specialisatie in kinder- en jeugdgynaecologie. Het is de tijd waarin je de maagdenpil ontwikkelde. Hoe kijk je daarop terug?
“Tijdens het spreekuur kind- en jeugd gynaecologie, zag ik kinderen van 0 tot 16 jaar. Kinderen met aangeboren afwijkingen, eetstoornissen, misbruik- en menstruatieproblemen, de gevolgen van besnijdenissen maar ook meisjes die geen maagd meer waren en mij vroegen hun maagdenvlies te herstellen. Ik legde uit dat ik daar niets voor voelde en dat een man niet kan zien of een maagdenvlies nog in takt is. Toch hielden ze vol dat ze de eerste huwelijksnacht moesten bloeden. Ik had wel begrip voor hun probleem en bedacht samen met een apotheker een gelachtige zetpil. Als je die inbrengt in de vagina en er komt lichaamsvocht bij, ontstaat er een rode afscheiding.”
Wat waren de reacties?
“Het moest eerst door de ethische commissie van het ziekenhuis. Die bestond alleen uit mannen en die waren woedend. Ze vonden dat ik mannen belazerde. Maar ja, sommige mannen willen belazerd worden en ik kwam op voor de belangen van de meisjes. Uiteindelijk mocht het. Vervolgens verscheen er een artikel over in het patiëntenblad van het UMCU en kreeg de pil enorm veel publiciteit. Ik werd gevraagd voor programma’s als De Wereld Draait Door. Daar had ik geen rekening mee gehouden. Negatieve reacties had ik wel verwacht maar die bleven nagenoeg uit. Er was veel vraag naar de maagdenpil, ook vanuit het buitenland. Succes? Ach, ik weet het niet. In navolging op de pil heb ik samen met andere vrouwen de Stichting Mythe Ontkracht opgericht.”
Wat deden jullie precies?
“We maken duidelijk dat het onzin is om vast te houden aan het in standhouden van het maagdenvlies. Dat doen we door voorlichting te geven aan mensen met een migratieachtergrond en aan scholen. Door een congres te organiseren en de samenwerking te zoeken met partijen als de Rutgersstichting. Het heeft zeker impact.”
Is er in de loop der jaren veel veranderd in je vakgebied?
“Er zijn steeds meer specialisaties en er is technisch gesproken veel meer mogelijk zoals minimaal invasieve chirurgie. Of nieuwe IVF. De keerzijde van IVF is echter dat vrouwen later zwanger worden omdat ze denken dat het nog altijd mogelijk is. Maar daar is IVF niet voor bedoeld. Een collega verzon eens de slogan: ‘Een verstandig meid krijgt haar zwangerschap op tijd’. Nog steeds waar. Medisch gezien is zwanger worden tussen 25 en 30 jaar de beste leeftijd.”
Hoe kijk je terug op je carrière?
“Het was mooi! Ik denk dat ik duidelijk heb uitgedragen dat vrijheid in het algemeen en persoonlijke vrijheid in het bijzonder, een groot goed is. We leven in een land waarin vrouwen niet gedwongen hoeven te worden om dingen te doen die ze niet willen. Niet op seksueel, lichamelijk, politiek of maatschappelijk gebied. Die vrijheid moeten we bewaken, verdedigen en koesteren.”
Buiten waait de herfst de bladeren van de bomen. De katten van Ineke kijken me verveeld aan: ‘Tijd om te vertrekken gast’, lijken ze te denken. Jammer voor de katten, deze gast bleef nog een hele tijd zitten met genoeg tekst voor wel drie artikelen.
